Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік құбылыс ретінде қазіргі уақытта саяси дамуына қарамастан әлемнің барлық дерлік елдерінде, оның ішінде Қазақстанда да бар, тек ауқымында ғана ерекшеленеді.             Сыбайлас жемқорлық әлеуметтік-экономикалық даму, нарықтық экономика құру, инвестициялар тарту процесін тежейді. Демократиялық мемлекеттің саяси және қоғамдық институттарына теріс әсер етеді, елдің болашақ дамуына елеулі қатер төндіреді. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес Қазақстандағы мемлекеттік саясаттың негізгі басымдықтарының бірі ретінде айқындалған.

Бұл қылмыстың тек бір түрі болып табылатын қарапайым параны сыбайлас жемқорлық деп түсіну қате болар еді. Бүгінгі сыбайлас жемқорлық-бұл заңдарды өз мүдделері үшін айналып өту арқылы материалдық және заңды артықшылықтар алу, бұл жергілікті жеке мәселелерді "өз" адамдарының есебінен шешу. Сыбайлас жемқорлық - бұл, әдетте, қоғамның мүдделеріне, мемлекеттің ұлттық қауіпсіздігінің мүдделеріне қайшы келетін мемлекеттік функцияларды жеке мүдделерге пайдаланудан басқа ештеңе емес. Ең бастысы-сыбайлас жемқорлықтың: Мемлекеттік көрсетілетін қызметтер сапасының төмендеуі, көлеңкелі экономиканың өсуі үшін алғышарттар жасау, криминалдық құрылымдардың, халықаралық терроризм мен экстремизмнің тұғырын нығайту сияқты даусыз теріс салдарларының болуы.

Ел жаңару сатысында тұрған кезде сыбайлас жемқорлық әрқашан жоғары болады. Қазақстан қазір жаңғыртуды ғана емес, қоғамдық, мемлекеттік және экономикалық негіздердің түбегейлі өзгеруін бастан кешуде. Қазіргі уақытта қазақстандық қоғамда болып жатқан, жас тәуелсіз мемлекеттің қалыптасуына тән процестер сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылды күшейту қажеттілігін өзектендіреді. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, сыбайлас жемқорлық өтпелі кезеңдегі елдердің сөзсіз атрибуты болып табылады. Қазақстанда бұл ең алдымен экономикалық, институционалдық және әлеуметтік-мәдени себептер сияқты бірқатар объективті себептерге байланысты.

Қазіргі әлемде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті күшейту жөніндегі жұмыс үздіксіз жүргізілуде және үнемі жетілдірілуде. Әлемде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес тетіктерінің барлық елдер үшін оңтайлы бірегей жиынтығы жоқ. Әрбір ел қабылдайтын сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі әдістер жиынтығының ерекшелігі бірегей және тек саяси және экономикалық тұрақтылыққа ғана емес, сондай-ақ әдет-ғұрып пен дәстүрге, діни ерекшеліктер мен құқықтық мәдениет деңгейіне, сондай-ақ алып отырған аумақтың ауданына, тығыздығына, халық санына да байланысты.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мыналардың негізінде жүзеге асырылады:

• баршаның заң мен сот алдындағы теңдігі;
• мемлекеттік органдардың қызметін нақты құқықтық регламенттеуді, мұндай қызметтің заңдылығы мен жариялылығын, оған мемлекеттік және қоғамдық бақылауды қамтамасыз ету;
• жеке және заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін, сондай-ақ мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық, саяси-құқықтық, ұйымдастыру-басқару жүйелерін қорғаудың басымдығы;
• жеке және заңды тұлғалардың бұзылған құқықтары мен заңды мүдделерін қалпына келтіру, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың зиянды салдарын жою және алдын алу;
• сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарға қарсы күреске жәрдемдесетін азаматтардың жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету және оларды көтермелеу • ;
• мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдардың және оларға теңестірілген адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін мемлекеттің қорғауы, аталған адамдар мен олардың отбасыларына лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ететін жалақы (ақшалай қамтылым) мен жеңілдіктер белгілеу;
• осындай қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу, сондай-ақ оны бақылау және қадағалау өкілеттіктерін беруге жол бермеу.

Экономиканы жаңғырту және ауқымды әлеуметтік өзгерістер жағдайында Қазақстанда мемлекеттің қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық саясатымен тығыз байланыстырылған тұтастай сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегияға қажеттілік барынша айқын болды.

Осыған байланысты, Қазақстан Республикасының 2015-2025 жылдарға арналған сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы бар.

Стратегияның мақсаты мемлекеттің сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясатының тиімділігін арттыру, сыбайлас жемқорлықтың кез келген көрінісіне "мүлдем төзбеушілік" ахуалын жасау арқылы сыбайлас жемқорлыққа қарсы қозғалысқа бүкіл қоғамды тарту және Қазақстанда сыбайлас жемқорлық деңгейін төмендету болып табылады.

Стратегияда айқындалған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдың түйінді бағыттары::

- Мемлекеттік қызмет саласындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл;

- қоғамдық бақылау институтын енгізу;

- квазимемлекеттік және жекеше сектордағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл;

- құқық қорғау және сот органдарында сыбайлас жемқорлықтың алдын алу;

- сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет деңгейін қалыптастыру;

- сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастықты дамыту.

Сыбайлас жемқорлықты тиімді тежеу ғана-құқықтық мемлекет құрудың жалпыға бірдей танылған шарты.

Жарқайың аудандық сотының кеңсе меңгерушісі Оксана Кунн.

Мүгедектік тобын белгілеу үшін медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізудің сырттай форматы бойынша пилоттық жобаны іске асыру шеңберінде 2022 жылдың 1 жартыжылдығында Қазақстанның барлық өңірлерінен 28,2 мыңға жуық өтінім қаралды. Қазіргі уақытта жобаға 589 медициналық ұйым қосылған.

Пилоттық жоба арқылы 2022 жылы мүгедектікті белгілеу бойынша сырттай қызмет көрсетумен қамтуды 20% - ға дейін жеткізу жоспарланған. Қазіргі уақытта бұл көрсеткіш 21,6%-ды құрайды.

Бұған дейін хабарланғандай, Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің VI отырысында Мемлекет басшысы ерекше қажеттіліктері бар адамдар үшін барынша қолайлы жағдай жасауды, оларды қағазбастылықтан арылтуды,  инстанциялар бойынша жүруін және қызмет көрсетушілердің қызмет алушылармен байланысын болдырмауды тапсырды.

Осы тапсырманы орындау мақсатында ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Денсаулық сақтау және Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрліктерімен бірлесіп, Қазақстанның барлық 20 өңірінде пилоттық режимде медициналық-әлеуметтік сараптама (бұдан әрі – МӘС) жүргізудің сырттай форматы бойынша жоба іске асыруда.

Мүгедектік тобын анықтау бойынша қызмет алу үшін өтініш беруші тек тұрғылықты жері бойынша емханаға барып, қажетті тексеруден өтуі қажет, қалған процестер ақпараттық жүйелерді интеграциялау есебінен оның қатысуынсыз өтеді.

Жалпы, сырттай куәландыруға көшу:

- әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді жояды;

- МӘС сараптамалық шешімдерінің ашықтығын қамтамасыз етеді;

- үйден шықпай-ақ мүгедектікті белгілеу және мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау шараларын айқындау бойынша қызметтер алуға мүмкіндік береді;

- көрсетілетін қызметті алушының көрсетілетін қызметті берушімен тікелей байланысын болдырмайды, осылайша сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайтады.

Ақпарат дереккөзі: https://ortcom.kz/kk/novosti/1657602171

Полиция интернет арқылы бірнеше алаяқтық жасаған 15 адамнан тұратын қылмыстық топты құрықтады. Олар – Қазақстан мен Ресей азаматтары.

13-22 маусым аралығында өз пәтерін сатқан Алматы тұрғыны алаяқтардың арбауына түсіп қалған. Ол бірнеше траншпен сатылымнан түскен 23 миллион теңгені алаяқтардың шоттарына аударған. Алданып қалғанын түсінген жәбірленуші 24 маусымда құқық қорғау органдарына жүгінді.

Аталған фактіге байланысты Алматы қаласы Алмалы ауданының ПБ Қазақстан Республикасы ҚК 190-бабының 4-бөлігінде (Аса ірі мөлшердегі алаяқтық) көзделген қылмыстық құқық бұзушылық құрамының белгілері бойынша сотқа дейінгі тергеу бастады.

Сол күні тергеліп жатқан іс аясында ІІМ Криминалдық полиция департаменті мен Алматы ПД аса тәжірибелі қызметкерлерінен арнайы жедел-тергеу тобы құрылды.

Жедел-іздестіру және тергеу іс-шаралары барысында алаяқтық әрекеттерде Қазақстанның әртүрлі қалаларында тұратын жалған тұлғаларға ресімделген 10-ға жуық банк карталары пайдаланылғаны анықталды.

Қазақстан Республикасы ІІМ киберқылмыспен күрес бөлімшесінің жедел уәкілдері Павлодар облысы және Алматыдағы әріптестерімен бірге Қазақстан мен Ресей азаматтары болып табылатын 15 адамнан тұратын қылмыстық топты ұстады. Олар интернет арқылы алаяқтық жасады деген күдікке ілінген.

Бес қатысушыға қатысты “қамауға алу” бұлтартпау шарасы таңдалды. Қазіргі уақытта топ қатысушыларының интернет-алаяқтықтың алты эпизодына ықтимал қатыстылығы анықталды, келтірілген шығын 106 миллион теңгеден асты.

Әдетте мұндай қылмыстарды жасауда үшінші тұлғаларға ресімделген банктік шоттар мен карталар қолданылады, қаражатты қолма-қол ақшаға айналдыру үшін “жалған” адамдар қолданылады. Қоңыраулар үшін алаяқтар абоненттік нөмірлерді ауыстыру бойынша бағдарламаларды пайдаланады.

Бұл әрекеттердің барлығы ықтимал құрбандардың банктік карталары мен депозиттеріне қол жеткізуге, одан әрі олардан ақша аударуға немесе несие алуға бағытталған.

Ақпарат дереккөзі: https://ortcom.kz/kk/novosti/1657621618

– Өз еңбегімнің нәтижесін көріп, қолымда ұстап, дәмін татқым келді, - "фермерлік өнімдер" ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативінің басшысы Әділжан Нұғманов неліктен 10 жыл бұрын өз өмірін түбегейлі өзгертуге шешім қабылдағанын түсіндірді.

Бұған дейін: "бәрі басқалар сияқты". 2000 жылдардың басындағы түлектер жұмысқа қайда баруға ұмтылды? Әрине, адвокатура, банк, қаржы салаларына. Бұдан Әділжан Бауыржанұлы да құтыла алмады. Осылайша, Көкшетаудағы "Таңдау" мектеп-гимназиясын бітіргеннен кейін танымал, беделді "Нархозға" оқуға түсті. Әрі қарай-банк қызметкері. Алматыда тұрып, жұмыс істеді. Отбасы, пәтер, мансаптық өсу перспективалары...

Бірақ оның 30 жылдығын атап өтіп, 2012 жылы оның өмірі түбегейлі өзгереді. Нұр-сұлтан қаласына көшіп, досы-серіктесімен бірге Бұланды ауданында жерді, техниканы жалға алып, астық себеді.

– Егін жақсы болды, оны жүзеге асыруда ешқандай проблемалар болған жоқ", – дейді ол өмірінің осы кезеңі туралы. – Бірнеше жыл септік, шығын болған жоқ.

2015 жылы "Ауыл шаруашылығы кооперативтері туралы" ҚР Заңы күшіне енеді, ал 2016 жылы Әділжан Нұғманов "Фермерлік өнімдер" АӨБ тіркейді. Айта кету керек, мұндай бірлестік үшін жеті жыл – бұл айтарлықтай кезең. Бастапқыда мемлекеттің қолдауымен көптеген кооперативтер ұйымдастырылды, бірақ олардың көпшілігі ұзаққа созылмады.

"Фермерлік өнім" – тек аман қалды, бірақ қазір оның басшылары жаңа кезеңге өтуде: бөлшек саудадан-ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен байланысты орта бизнес сегментіне өтті.

Барлығы кооперативтен басталды, оған 16 жеке шаруа қожалығы мен төрт ферма кірді. Осы жылдар ішінде кіру жарнасы өзгерген жоқ: 10 000 теңге. Және одан да көп-шығындар жоқ. Сүт, қаймақ, сүзбе, құс еті сатып алынады. Сонымен қатар, "орташа нарықтан жоғары" бағамен. Әділжан Бауржанұлының айтуынша, егер осы жылы атақты "FoodMaster" сүт компаниясының өкілдері литріне 150 теңгеден сүт сатып алса, "фермерлік өнім" - 200 теңгеден сатып алады.

Бірақ тұтынушы үшін түпкілікті құны орташа мәннен де жоғары. Бұл ретте сұраныс ұсыныстан асып түседі. Және бұл, шамасы, сатып алушылардың белгілі бір бөлігінің өсіп келе жатқан төлем қабілеттілігінде ғана емес, сонымен қатар тамақтанудағы басымдықтар біртіндеп өзгереді: «көп, арзан, қанағаттанарлықтаң» «аз боласада, бірақ балғынды, сау, табиғиға» келді.

- Көбіне қаймағы алынбаған сүтті емес, сарысуды әкелуді сұрайды. Саумал бойынша "бастары айналады". Әсіресі пандемия кезінде тілек білдірушілер көп болды. Қазір иммунитетті күшейтуді қажет ететіін операциядан кейінгі науқастар үшін қабылдайды, – дейді Әділжан Бауыржанұлы. – Бір күндік тауық жұмыртқасы үшін олар әдетте қымбат төлеуге дайын. Біздің Шортанды кентіндегі бір жеткізушіміздің тауығы сияқты. Олар мұндай алтын сорпаны тек одан алады дейді.

Мұның бәрі жақсы. Бірақ біз саумал-биенің жаңа сүтін әлі жылы ішу керек екенін білеміз, бір күндік жұмыртқалар 24 сағаттан аспайды, ал үй шаруасындағы әйелге белгіленген мерзімге сонша тауық ұстау оңай емес.

Алгоритмнің қаншалықты реттелгенін елестете аласыз: жеткізуші-сатып алушы. Сондай-ақ, сатып алушылардың сенімі қаншалықты жоғары екені, жаңа сүт ішу үшін " бөшкелерден алыстамай" белгіленген уақытта тарыларымен, үйірмелермен тұрады.

Адамдар бұған жылдар бойы келді. Біз интернет-саудадан бастадық: "2 литр сүт, 500 г. сүзбе, 2 кг. сиыр еті...", ферма себетін мекен-жайға жеткізді. Оны толтыру оңай болмағаны анық. Жеткізушілерге сенімділік және тұрақтылық қажет. Кооперативтің кейбір мүшелерімен бөлісуге тура келді. "Сүтшілер" нашар өңделген сиыр желінінің салдары қандай екенін жақсы біледі, егер кем дегенде бір грамм көң сүтке енсе болса, ірімшіктер үшін бұл апат. Компания ірімшік қайнату зауытына центнер сүт берді, олардың сүтінен мейрамханалар мен кафелер де ірімшік дайындады.

- Фермерлермен жұмыс істеу сенімдірек: сүт құбырлары жақсы жуылады, бірақ оларда да қиындықтар бар, – дейді Әділжан Бауржанұлы, барлық ӘКК басшылары тап болатын проблемалар туралы айтады. - Кейде мал ауырады... Адамдар шаршайды, белгіленген уақытқа дейін қажет болғанша өнімді дайындау қиын.

Бірақ осының бәрін еңсеруге болады, кооперативтер құру – ауыл тұрғындарының табысын арттырудың сенімді жолы. Бірақ егер оларды сауатты, маркетинг ережелерін білетін, жұмыс істегісі келетін және білетін адамдар жасаса. Ең бастысы, олар "бәрін бірден" алуға тырыспайды.

– Бізде маржа төмен, - дейді кооператив басшысы Ә. Нұғманов. - Сатып алу көлемін ұлғайту- Сенімдірек болады.

"Фермерлік өнімді" ұйымдастырушылар екі термосөмке мен жеке автокөліктерден бастады. Біраз уақыттан кейін фермер сүт тасымалдаушысымен кооперативке кірді, ал екіншісінде баррель тіркеме бар.

Қазір сауда тіркемелері бар, елорда әкімдігі сауда алаңдарына жер бөлді. Енді жеткізушілер ғана емес, сатып алушылар да уақыт өте келе тексеріледі.

Қайта өңдеу басталғанға дейін жылдар өтті, қазір жаңа кезеңге өту үшін тәжірибе де, қаражат та бар. Целиногад ауданының әкімдігі бөлген 50 сотық жерде қажетті температуралық режимі бар қойма үй-жайлары, сүт өңдеуге арналған екі цех салынуда. Қаймақ пен сүзбе үшін де үлкен сұраныс бар. Ауыл шаруашылығында бұзаулар суаратын керілер де сарысу да - кем емес.

Бұл дегеніміз, жұмыс орындары да пайда болады, сатып алу бағасы да өседі, кооператив мүшесі болғысы келетін шаруашылықтар да көбейеді.

Целиноград ауданы Нина МИТЧИНОВА.

Ақпарат дереккөзі: https://apgazeta.kz/.../ot-fermerskoj-korziny-k.../

ҚР Оқу-ағарту министрлігінің баспасөз қызметі әлеуметтік желіде жаңа жоба бастады. «Сапардағы сұхбат» форматындағы жобаның алғашқы санында Оқу-ағарту министрі Асхат Аймағамбетов директорлардың ротациясы, мектеп формасы мен сүйікті футбол клубы туралы сұрақтарға жауап берді.

Асхат Аймағамбетов ротацияға қатысты түрлі пікірлерді оқып-біліп отырғанын айтты.

«Жұмысы тиімсіз директорды бір орыннан екінші орынға ауыстырғанның қандай пайдасы бар? - деген пікірді де естіп жүрміз. Бұл шын мәнінде олай емес. Егер басшының жұмысы тиімсіз болса онда оны қызметтен босату керек. Ал мықты, білікті директорлар жеті немесе одан да көп жыл бойы бір мектепті басқарып отырған болса, онда олар ротациялануы керек. Яғни екеуін шатастырмау керек»,- дейді министр.

Оқу-ағарту министрі мектеп формасына қатысты да сұраққа жауап берді. Жаңа оқу жылынан бастап әр облыс өз аймағындағы мектеп формасына қатысты ортақ талапты бекітеді.

«Біз көп мектептің басшысы мектеп формасын бекіткенде өз құзыреттерін пайдаланып, нақты бір мердігерге лайықтап, түсін, фасонын таңдайтынын анықтадық. Ата-аналарға ол форманы басқа жерден сатып алу мүмкін емес. Сол себепті нақты бір кәсіпкерге артықшылық бермеу үшін осындай шешім қабылдадық»,- дейді Асхат Аймағамбетов.

Министр неліктен әлеуметтік желіде ПСЖ футбол клубының парақшасына жазылғанын да түсіндірді. Асхат Аймағамбетов соңғы бір жыл бойы осы клубтың ойындарын тамашалап жүргенін айтты.

«Негізі мен Барселона клубы мен Мессидің жанкүйерімін. Месси ПСЖ-ға ауысқалы осы клубтың да ойындарын көре бастадым»,- дейді министр.

Сондай-ақ Асхат Аймағамбетов ағылшын премьер-лигасында Манчестер Ситидің ойындарын қарайтынын айтты. Ал қазақстандық клубтардың арасында ұзақ жылдар бойы қарағандылық «Шахтер» клубына жанкүйер екенін қоса кетті.

Ақпарат дереккөзі: https://ortcom.kz/kk/novosti/1657599891