Законность во время референдума будут обеспечивать надзорные органы – прокурор
5 июня 2022 года в Казахстане пройдет референдум по внесению изменений и дополнений в Конституцию. Прокурор города Алматы Берик Жуйриктаев разъяснил пользователям Zakon.kz правовые вопросы, касающиеся этого события.
- Берик Куанышбекович, приближается референдум. Многих волнует, как будет обеспечиваться его законность и кто будет заниматься этим вопросом.
- Законность в проведении предстоящего референдума будут обеспечивать органы прокуратуры, это наша главная задача. Мы будем участвовать в этом мероприятии от начала до конца, то есть от процедуры агитации до подведения итогов голосования и следить за порядком, не допускать нарушений закона, оперативно реагировать на все возможные ситуации и принимать соответствующие меры.
– Чем отличается референдум от выборов?
– Республиканский референдум – это всенародное голосование по изменению Конституции, законов, в том числе конституционных, и по другим наиболее важным вопросам государственной жизни страны.
А выборы – свободное осуществление гражданином республики своего права избирать и быть избранным.
Обе процедуры реализуются путем всенародного голосования, соответственно, процесс подготовки и проведения этих мероприятий очень схож.
– Так в чем же разница?
– Разница в том, что выборы организуются только при избрании президента или лиц в представительные органы, а референдум – для решения важных государственных вопросов. То есть основным отличием является фактор выборности.
Во время референдума гражданин, пользуясь своим правом, поддерживает или отклоняет предложенные государством меры. В нашем же случае – внесение изменений и дополнений в Конституцию страны.
– Какие обычно нарушения допускаются во время таких мероприятий?
– На примере прошедших очередных выборов в Мажилис Парламента и маслихаты в январе 2021 года могу сказать, что большинство нарушений совершаются при проведении агитации.
По выборному законодательству в предшествующий референдуму день и в день проведения референдума агитация запрещается, но многие граждане, не обладая элементарными юридическими знаниями, нарушают эти требования, проводят незаконную агитацию или опросы общественности.
В прошлом году, к примеру, за аналогичные нарушения были привлечены к административной ответственности четыре человека.
– А печатные агитационные материалы и плакаты, которые повесили вне помещений ранее, надо снимать перед референдумом или нет?
– Не надо, они могут висеть на прежнем месте.
– Кто принимает меры в отношении нарушителей выборного законодательства? Акиматы?
– Нет. По фактам нарушений выборных процессов административные производства возбуждаются исключительно органами прокуратуры.
Особо хочу сказать, что при проведении таких важных государственных мероприятий, как референдум или выборы, некоторые лица начинают призывать граждан на всякого рода митинги и публичные собрания. Этого нельзя делать, это запрещено законом.
Разъясняю, что за подобные действия предусмотрена уголовная и административная ответственность. Если граждане хотят провести митинг, пикет, демонстрацию или шествие, то нужно в установленные законом сроки подать в местный исполнительный орган уведомление и заявление.
– А если у них имеются жалобы, то куда следует обращаться?
– В суды, прокуратуру и избирательную комиссию. К ним могут обращаться не только граждане, но и члены избирательных комиссий, и представители зарегистрированных общественных объединений.
Все жалобы, заявления и обращения касательно проведения голосования должны быть рассмотрены в пятидневный срок. Но если они поступили менее чем за пять дней до голосования или в день голосования, то рассматриваются немедленно. Таков закон.
Также хочу проинформировать, что для своевременного приема и рассмотрения жалоб во время избирательного процесса прокуратура, суды, полиция и другие уполномоченные государственные органы будут работать без выходных, в том числе в день голосования.
Кроме этого, мы организовали работу дежурных прокуроров по вопросам референдума и открыли горячую линию, куда может обратиться любой желающий по телефонам: 265-03-35, 224-01-68.
– Берик Куанышбекович, а вы сами пойдете на референдум голосовать?
– Я как гражданин своей страны, пользуясь своими конституционными правами, в обязательном порядке буду принимать участие в референдуме. Для меня лично это важно.
https://www.zakon.kz/6015501-zakonnost-vo-vremia-referenduma-budut-obespechivat-nadzornye-organy-prokuror.html
Конституциялық реформа. Қай бап қалай өзгереді. 72-бап Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Ата заңымыздағы Конституциялық кеңес туралы баптарды қамтыған алтыншы бөліміндегі құқықтық құжат түгел өзгерді. Соның бірі – 72-бап.
Екі тармақтан тұратын бап бұған дейін де бірнеше рет өзгертіліп, бірнеше рет түсіндірме берілген болатын. Ал осы жолғы референдумға ұсынылған жобада аталған бапқа тағы 3 тармақ қосылатыны көрсетілген.
Жаңадан енгізілген үш тармақ негізінен Конституциялық соттың жұмысын, оған халық қалай жүгіне алатынын, оны кім арқылы жүзеге асыратынын айқындап береді.
Мысалы 72-бапқа жаңадан енгізілген 3-тармақтың екінші бөлігінде «Азаматтардың Конституциялық Сотқа жүгіну тәртібі мен шарттары конституциялық заңда айқындалатыны» анық жазылған. Сонымен қатар, еліміздің «нормативтік құқықтық актілерінің Ата заңымызға сәйкестігін Бас Прокурордың өтініштері бойынша қарайтыны» айтылған. Яғни кез келген заңның Ата заңымызға сәйкестігін Бас прокурор анықтап, оны Конституциялық сотқа бекіттіреді деген сөз.
Ал осы баптың жаңадан қосылған 5-тармағында атап көрсетілгендей, Конституциялық сот «азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қозғайтын нормативтік құқықтық актілердің Ата заңымызға сәйкестігін Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өтініші бойынша қарайды». Яғни, Конституцияға ұсынылған адам құқықтары туралы құқықтық актлерді еліміздегі Адам құқықтары жөніндегі уәкіл ұсынады деген сөз.
72-бапқа енгізілген өзге де өзгерістер мен толықтыруларды төменнен оқуға болады.
Айта кетейік, Конституциялық реформаға ұсынылған Ата заңымыздың жаңа нұсқасы жақында жарияланды. Ал ескі нұсқасы Ақорданың ресми сайтында жарияланған қазіргі кездегі қолданыстағы Конституциядан алынды.
72-бап
Жаңа нұсқада: 72-бапта:
1) 1 және 2-тармақтардағы «Кеңес» деген сөз «Сот» деген сөзбен ауыстырылсын;
Ескі нұсқада: 72-баптың 1-2-тармақтары
- Конституциялық Кеңес Қазақстан Республикасы Президентінің, Сенат Төрағасының, Мәжіліс Төрағасының, Парламент депутаттары жалпы санының кемінде бестен бір бөлігінің, Премьер-Министрдің өтініші бойынша:
1) дау туған жағдайда Республика Президентінің, Парламент депутаттарының сайлауын өткізудің дұрыстығы және республикалық референдум өткізу туралы мәселені шешеді;
2) Парламент қабылдаған заңдардың Республика Конституциясына сәйкестігін Президент қол қойғанға дейін қарайды;
2-1) Парламент және оның палаталары қабылдаған қаулылардың Республика Конституциясына сәйкестігін қарайды;
3) Республиканың халықаралық шарттарын бекіткенге дейін олардың Конституцияға сәйкестігін қарайды;
4) Конституцияның нормаларына ресми түсіндірме береді;
5) Конституцияның 47-бабының 1 және 2-тармақтарында көзделген реттерде қорытындылар береді.
- Конституциялық Кеңес Конституцияның 44-бабының 10-1) тармақшасында көзделген жағдайларда – Республика Президентінің өтiнiштерiн, сондай-ақ Конституцияның 78-бабында белгiленген жағдайларда соттардың өтiнiштерiн қарайды.
Ескерту. 72-баптың 1-тармағының 2) тармақшасына түсініктеме берілді - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2000.07.03 N 15/2, 72-баптың 1-тармағының 4) тармақшасына түсініктеме берілді - 2001.12.13 N 19/2 қаулыларымен, өзгерістер енгізілді - ҚР 2007.05.21 N 254; 10.03.2017 № 51-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.
Жаңа нұсқада: 72-бапта:
2) мынадай мазмұндағы 3, 4 және 5-тармақтармен толықтырылсын:
«3. Конституциялық Сот азаматтардың Конституцияда бекітілген құқықтары мен бостандықтарын тікелей қозғайтын Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Республика Конституциясына сәйкестігін олардың өтініштері бойынша қарайды.
Азаматтардың Конституциялық Сотқа жүгіну тәртібі мен шарттары конституциялық заңда айқындалады.
- Конституциялық Сот осы баптың 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген мәселелерді, сондай-ақ Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің Республика Конституциясына сәйкестігін Республика Бас Прокурорының өтініштері бойынша қарайды.
- Конституциялық Сот Конституцияда бекітілген адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қозғайтын нормативтік құқықтық актілердің Республика Конституциясына сәйкестігін Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің өтініші бойынша қарайды.».
Естеріңізге сала кетейік, Конституциялық реформада өзгертілген баптар: 4-бап, 6-бап, 15-бап, 23-бап, 24-бап, 42-бап, 43-бап, 44-бап, 46-бап, 47-бап, 50-бап, 51-бап, 52-бап, 53-бап, 54-бап, 55-бап, 56-бап, 57-бап, 58-бап, 61-бап, 62-бап, 71-бап.
Барлық құқықтар қорғалған. baq.kz белсенді сілтемені пайдаланыңыз: https://baq.kz/konstitutsiyalyq-reforma-qay-bap-qalay-ozgeredi-72-bap_279386/
Елдегі 10 012 сайлау учаскесі дауыс беруге дайын – Орталық сайлау комиссиясы
Елдегі 10 012 сайлау учаскесі дауыс беруге дайын – Орталық сайлау комиссиясы
Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Бұл жөнінде ОСК хатшысы «Адами өлшем жөніндегі диалог алаңында» өткен референдум тақырыбына қатысты отырыста мәлім етті, деп хабарлайды ҚР СІМ баспасөз қызметі.
Қазақстан Сыртқы істер министрлігі жанындағы «Адами өлшем жөніндегі диалог алаңы» консультативтік-кеңес органының (ККО АӨДА) кезектен тыс отырысында еліміздің қазіргі саяси күн тәртібіндегі ең ірі мәселе – 2022 жылғы 5 маусымға белгіленген ҚР Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы жалпыұлттық референдум тақырыбы қаралды.
Іс-шара ҚР СІМ Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Үсен Сүлейменнің төрағалығымен өтті. Өзінің кіріспе сөзінде ол азаматтардың алдағы дауыс берудің зор маңыздылығын және Конституцияға ұсынылған түзетулер қабылданған жағдайда, жаңартылған Конституция негізінде қазіргі қолданыстағы басқа да заңнамалық актілерге түзетулер енгізілетінін немесе жаңа заңдар қабылданатынын атап өтті.
Референдумның мазмұны мен оған дайындық процесі жөнінде ҚР Орталық сайлау комиссиясының хатшысы Мұхтар Ерман мен ҚР Әділет министрлігінің Заңнама департаментінің директоры Назкен Жамаладин баяндама жасады. ОСК хатшысы отырысқа қатысушыларды өз органның және 10 012 учаскелік комиссияның дауыс беруге дайындық барысымен таныстырды. Әділет министрлігінің өкілі Конституцияға енгізілетін түзетулердің мазмұнына егжей-тегжейлі тоқталды.
Ашық және мағыналы сипаттағы талқылау аясында азаматтық сектор өкілдерінің көпшілігі ел Конституциясына түзетулер бойынша референдум өткізуді жақтады. Сонымен қатар, ҮЕҰ-ның бір бөлігі баламалы көзқарастарды білдірді.
Іс-шара соңында Ү. Сүлеймен қатысушыларға алғысын білдіріп, биліктің барлық тармақтарының азаматтық сектормен бірге еліміздегі адам құқықтарын қорғау жүйесін одан әрі нығайту үшін белсенді бірлескен жұмысын жалғастыруға шақырды.
Бейнеконференцбайланыс режимінде өткен отырысқа ҚР Парламентінің депутаттары, ҚР Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссияның хатшысы, Жоғарғы соттың, Конституциялық кеңестің, ҚР Адам құқықтары жөніндегі уәкіл кеңсесінің, мүдделі министрліктердің, адам құқықтарын қорғау саласында белсенді үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері, сондай-ақ алаң қонақтары – Демократиялық институттар және адам құқықтары жөніндегі бюросының (ЕҚЫҰ/ДИАҚБ) Референдумды бағалау жөніндегі Тамаш Месерич басқаратын миссиясы, БҰҰ Даму бағдарламасы, ЕҚЫҰ, Еуропалық одақ, Нұр-Сұлтандағы АҚШ пен Канада елшіліктері және ЮСАИД өкілдері қатысты.
Барлық құқықтар қорғалған. baq.kz белсенді сілтемені пайдаланыңыз: https://baq.kz/eldegi-10-012-saylau-uchaskesi-dauys-beruge-dayyn-ortalyq-saylau-komissiyasy_279392/
Референдумға латвиялық бақылаушылар келеді
Қазақстан Елшісі Тимур Пірімбетов Латвия Республикасы Орталық сайлау комиссиясының (ОСК) Төрайымы Кристина Берзинямен кездесті, деп хабарлайды Egemen.kz.
Пірімбетов 2022 жылғы 5 маусымда елімізде өтетін Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы жалпыұлттық референдумға дайындық барысы туралы айтып берді.
Елші конституциялық реформа жүйелі сипатқа ие екенін және Президент Қасым-Жомарт Тоқаев бастамашылық еткен «Жаңа Қазақстанды» құру жөніндегі ауқымды саяси реформаларды іске асыруға бағытталғанын атап өтті.
Референдумға қойылатын мәселелер билік тармақтары арасындағы өзара қарым-қатынастардың оңтайлы теңгерімін қалыптастыру және мемлекет пен қоғам арасында тиімді диалог құру мақсатында қолданыстағы саяси модельдің тұжырымдамалық трансформациясына қатысты.
К.Берзиня Қазақстан ОСК Төрағасының шақыруымен латвиялық тарап елімізге референдумның халықаралық бақылаушылары ретінде екі өкілді жіберетінін хабарлады. Латвия ОСК басшысы биылғы қазанда өтетін Латвиядағы парламенттік сайлауға дайындық барысы туралы да айтты.
Кездесу соңында тараптар екі елдің сайлау комиссиялары арасындағы сындарлы ынтымақтастықты жалғастыруға мүдделі екендерін растады.
https://egemen.kz/article/313383-referendumgha-latviyalyq-baqylaushylar-keledi
Қазақстандықтардың 76%-ға жуығы Ата Заңға түзетулер енгізуді қолдайды – Қоғамдық саясат институты
Қазақстандықтардың 75,9%-ы Конституцияға енгізілетін өзгертулер мен толықтыруларды қолдауға дайын. AMANAT партиясы жанындағы Қоғамдық саясат институты «Әлеумет» жобасы аясында жүргізілген Referendum: Halyq üni зерттеуінің қорытындысын жариялады, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.
Ұйымның мәліметінше, ел тұрғындарының 67,9% Конституциялық реформа елдің дамуына оң әсер етеді деп есептейді. Сондай-ақ әлеуметтік деректер азаматтардың көпшілігі қолданыстағы Конституцияны өзгерту бойынша референдум өткізуге оң көзқарас танытып отырғанын көрсетті. «Соңғы әлеуметтік зерттеулердің нәтижесі қазіргі қоғамдық-саяси үдерістердің оң бағаланатынын дәлелдеді. Азаматтардың 87,5%-ы белгілі бір дәрежеде ел өміріндегі өзгерістерді қалайды. Сұралғандардың 55,4%-ы белсенді азаматтық ұстанымға ие. Зерттеуге еліміздің барлық өңірінен 1700-ден астам респондент қатысты»,- деді Қоғамдық саясат институтының директоры Мәдина Нұрғалиева. Айта кетейік, жүйелі әлеуметтануды қалыптастыру мақсатында «Әлеумет» жобасы тұрақты негізде зерттеулер жүргізеді.
