ҚазАқпарат ҚР Орталық референдум комиссиясынан алынған мәліметтер негізінде референдумда дауыс берушінің құқықтары мен міндеттері көрсетілген нұсқаулық ұсынады. Сонымен, 5 маусым күні референдумда дауыс беруге ниеттендіңіз дейік...

І. Сіздің негізгі құқықтарыңыз мен міндеттеріңіз мынадай: «Республикалық референдум туралы» ҚР Конституциялық Заңының 5-бабы бойынша референдумға қатысу құқығына 18 жасқа толған республика азаматтары ие. Сот іс-әрекетке қабілетсіз деп таныған, сондай-ақ, сот үкімі бойынша бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтардың референдумға қатысуға құқығы жоқ. Республиканың өзге азаматтарының референдумға қатысу құқығын қандай да болмасын тікелей немесе жанама шектеуге жол берілмейді және бұл заң бойынша жазаланады. Азаматтар референдумға тең негізде қатысады және олардың әрқайсысы бір дауысқа ие болады. Азаматтар референдумға тікелей қатысады, яғни әркім өзі үшін ғана дауыс береді.

ІІ. Өз учаскеңізді білу үшін ЖСН мен интернет болса жетіп жатыр Қазақстан азаматтары өз учаскелерін мына ақпараттық ресурстардағы «ЖСН бойынша дауыс беруге арналған учаскені іздеу» сервисінен таба алады: - https://www.gov.kz/referendum

https://www.referendum.gov.kz

https://www.referendum2022.gov.kz

Учаске болмаған жағдайда әкімдіктердің Call-орталықтарының тізімдері автоматты түрде көрсетіледі. Осы сияқты қызмет Kaspi.kz және Нomebank қосымшаларында жасалып жатыр. ІІІ. Референдум учаскесіндегі әрекетіңіз: А) Жеке басыңызды куәландыратын құжатты көрсетіп, референдумға қатысуға құқығы бар азаматтардың тізіміне қол қоясыз да, дауыс беруге арналған бюллетень аласыз. Ә) Бюллетеньді жасырын дауыс беруге арналған кабинада толтырасыз. Б) Өзіңіз дауыс беретін жауап нұсқасының оң жағындағы бос шаршыға кез келген белгі қоясыз. Ескерту: Бюллетеньге қарындашпен белгі қоюға, сондай-ақ оған қандай да бір түзетулер енгізуге жол берілмейді. Яғни, бөгде таңба түссе, бюллетень жарамсыз болып есептеледі. В) Толтырып болған соң бюллетеньді дауыс беруге арналған жәшікке саласыз. ІV. Дауыс беріп шыққаннан кейін журналистер мен бақылаушылар сұрақ қойса, қалай жауап бере аласыз? «Республикалық референдум туралы» Конституциялық Заңның 7-бабының 3-тармағы бойынша референдум өтіп жатқан күні және оның алдындағы күні БАҚ референдумға қойылған мәселені жақтап немесе оған қарсы дауыс беруге шақырмауға тиіс. Яғни, қоғамдық пікірге сұрау салу нәтижелерін, референдум нәтижелерінің болжамдарын, референдумға байланысты өзге де зерттеулерді аталған екі күнде жариялауға тыйым салынады. Демек, бұл мәселеде дауыс берушілерге қатысты нақты талап немесе шектеу жоқ. Жауапкершілік сіздің пікір, пайымыңызды жариялаған БАҚ-тың мойнында болады. V. Іссапарда, отбасы жағдайы бойынша басқа өңірде, қалада жүрсеңіз эксаумақтық принциппен (дәл сол сәтте өзіңіз жүрген мекенжай бойынша) референдумға қатыса аласыз ба? Оның шарттары қандай? Референдумға қатысушы өзінің болатын жерін ауыстырған жағдайда 2022 жылғы 20 мамырдан бастап 4 маусым сағат 18-ге дейін жазбаша өтініші бойынша жеке басын куәландыратын құжатын көрсетіп, тіркеу орны бойынша учаскелік комиссиядан есептен шығару куәлігін алуға мүмкіндігі бар. Есептен шығару куәлігін референдумға қатысушының атынан сенімхат арқылы алуға болады. Мұндай жағдайда өтінішке сенімхаттың көшірмесі қоса беріледі. Ескерту: Есептен шығару куәлігі бір елді мекен шегіндегі референдумның басқа учаскесінде дауыс беруге тілек білдірген референдумға қатысушыға берілмейді. VІ. Ардагерлер мен мүгедектігі бар азаматтар, зейнеткерлер қалай дауыс бере алады? Референдумның жекелеген қатысушылары әр түрлі себептермен дауыс беруге келе алмайтын болса, 5 маусым күнгі сағат 12.00-ге дейін жазбаша өтініш беруі керек. Учаскелік референдум комиссиясы сол өтініш негізінде олардың болатын жерінде дауыс беруді ұйымдастыруға тиіс. VІІ. Шетелде жүрген қазақстандықтар қайда жүгінуі керек? Шетелде жүрген азаматтар Қазақстан Республикасы елшіліктерінің жанындағы референдумның 65 учаскесінде дауыс бере алады. Аталған учаскелердің тізімі ҚР Сыртқы істер министрлігінің сайтында бар. VІІІ. Референдумда сіздің дауыс беру құқығыңыздың бұзылмауын неше халықаралық бақылаушы бақылайды? ҚР Орталық референдум комиссиясы 272 халықаралық байқаушыны аккредиттеді. Оның ішінде 11 халықаралық ұйымнан 209 байқаушы, 25 шет мемлекеттен 63 байқаушы аккредиттелген. Айта кетейік, кеше референдум күнінде коронавирустың таралуының алдын алу алгоритмі бекітілді. Бас санитар дәрігер Айжан Есмағамбетованың жаңа қаулысы бойынша референдумды өткізу кезінде: 1) адамдардың көп жиналуына жол бермей, әлеуметтік қашықтықты сақтауды қамтамасыз ете отырып, референдумға қатысушылардың легін реттеуді; 2) үй-жайларда желдеткіш/ауа баптау жүйелерінің үзіліссіз жұмыс істеуін; 3) ауаны жасанды желдету жүйесі болмаған жағдайда үй-жайларды жүйелі желдетуді; 4) дауыс беру алдында және күні бойы қажеттілігіне қарай үй-жайларды желдетуді; 5) дауыс беру алдында және күні бойы қажеттілігіне қарай үй-жайларды жуу құралдарын қолдана отырып тазалау, ылғалды жинау, дезинфекция жүргізуді қамтамасыз ету қажет. Аталған қаулының орындалуын облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдері, бас мемлекеттік санитариялық дәрігерлері, аумақтық референдум комиссиялары қамтамасыз етуі тиіс. ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусиннің айтуынша, референдум кезінде онлайн дауыс беру тетігі қарастырылмаған. «Референдум 2-3 жыл бұрын жоспарланған жоқ. Референдумды цифрлық түрде өткізу үшін технология жалпы дайын. Нақтырақ айтсам, жарты немесе 1 жыл уақыт берсе, дайындауға болады. Бірақ заңдылығын, ақпараттық қауіпсіздігін де ескеруіміз керек. Дауыс беру қалай өтті? «Базада өзі отыр ма, басқа біреу дауыс берді ме?» деген сұрақтар туындайды. Келешекте қолға алу үшін Орталық сайлау комиссиясына біз ұсыныс жасаймыз, бірге талқылаймыз», - деген еді ол ақтөбеліктермен өткен кездесуде.

https://www.inform.kz/kz/referendumga-baratyn-adam-neni-bilu-kerek_a3939300

Қазақстан студенттері альянсының президенті, ҚР Сенат жанындағы жастар мәселелері жөніндегі кеңес мүшесі Ілияс Түстікбаев 5 маусымдағы республикалық референдумға шығарылатын өзгерістерді болашақта қабылданатын демократиялық заңдадырдың бастамасы ғана ретінде атады, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі. «Конституциялық реформаның ішінде нақты жастарға да керек өзгерістер бар. Бұл мемлекетті демкоратияландыру бағытында шығарылатын заңдардың тек басы ғана. Осы өзгерістер қабылданған кейін әрі қарай жерге байланысты, прокуратураға, сайлауға байланысты, партияға байланысты, БАҚ-қа байланысты түрлі жаңа заңдар қабылданады», - деген сарапшы еліміз бойынша жер кезегіне тұрып жатқан жастардың көбейгенін атап өтті. «Статистика бойныша жер алуға өтінім бергендердің арасында жастардың үлесі басым екен. Жер кезегіне жастар көп тұрып жатыр. Бұл жастардың конституциялық реформаларға сенетінін, ертең игерілмей жатқан жердің мемлекетке қайтарылып, жастарға берілетініне сенімді екенін көрсетеді. Шынымен де солай болады. Кейбір азаматтардың меншігінде мыңдаған, жүзмыңдаған гектар жер бар. Ол қазір игерілмей бос жатыр. Қазіргі заңның күшімен оны мемлекетке қайтару мүмкін емес. Болашақта тиісті заң енгізіліп бос жердің бәрі мемлекет меншігіне қайтарылады. Оны игерем, жұмыс істеймін деген азаматтарға қайта таратып береді», - деді Ілияс Түстікбаев. Айта кетейік, референдумға баратын қазақстандықтарға мына мәліметтерді білгені абзал. Автор: Есімжан Нақтыбай

https://www.inform.kz/kz/referendumga-shygarylatyn-ozgerister-demokratiyalyk-zandarga-zhol-ashady-iliyas-tustikbaev_a3939369

Қазақстан студенттері альянсының президенті, ҚР Сенат жанындағы жастар мәселелері жөніндегі кеңес мүшесі Ілияс Түстікбаев 5 маусымдағы республикалық референдумға жастардың белсенді қатысуы не үшін маңызды екенін түсіндірді, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.

«Менің даусым ештеңе шешпейді», «Мен барғанмен ештеңе өзгермейді» деген болмайды. Осы жолы әсіресе жастар белсенділік танытуымыз керек. Алдағы айлауларда, алдағы өзгерістерде де азаматтық борышымызды өтеуіміз керек. Қателеспесем, Швейцария әр мәселеге референдум өткізе береді екен. Олар үшін референдум – қалыпты, жалпыхалықтық сайлау. Мысалы, қоғамдық орында темекі шегу мәселесі бойынша пікір екіге жарылса, референдумға шығара салады. Сол референдумдағы халықтың даусы арқылы мәселеге нүкте қойып отырады. Кез келген мәселе реформа арқылы шешіледі. Біз де соған келуіміз керек», - деді ол Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде өткен дөңгелек үстелде. Сондай-ақ бұдан кейінгі референдумдарға осы жолғыдай күрделі пакет ұсынылмауы мүмкін деген пайымын айтты. «Бізде бұл жолғы референдум бастапқысы болғаннан кейін осылай көп айтылып, талқыланып жатуы заңды. 1977 жылдан кейін туған азаматтардың бәрі өмірінде бірінші рет референдумда дауыс бергелі тұр. Кез келген мәселені халықпен санасу арқылы, халықтың ой-пікірін білу арқылы шешсек, дұрыс болады. Бұл – соның бастамасы деп есептеймін», - деді Қазақстан студенттері альянсының президенті. Айта кетейік, референдумға баратын қазақстандықтарға мына мәліметтерді білгені абзал. Автор:

https://www.inform.kz/kz/zhastar-uyymynyn-basshysy-referendumga-katysudyn-manyzyn-aytty_a3939386

Молодежь будет в полной мере ощущать на себе все изменения в Конституцию и сможет активно использовать новые общественные и политические инструменты. Таким мнением поделился председатель РОО «Ассамблея жастары», член республиканского штаба общественной поддержки референдума Тимур Джумурбаев, передает корреспондент МИА «Казинформ».

«Референдум по принятию поправок в Конституцию фактически начинает отсчет обновленной политической системы. Переход от суперпрезидентской к президентской форме правления обеспечивает возможность усиления Парламента и местных представительных органов, как площадки для представления интересов разных категорий нашего общества. Изменение избирательной системы и расширение политической конкуренции на партийном уровне сможет создать хорошие условия для появления новых лиц в политических кругах, мандат доверия которым сможет выдавать само общество», - сказал глава молодежной организации АНК. Тимур Джумурбаев пояснил основные направления реформ. Он подчеркнул, что важной составляющей поправок является расширение фундаментальных прав граждан и повышения роли институтов защиты прав и свобод человека. Спикер добавил, что создание Конституционного суда и закрепление роли Уполномоченного по правам человека сможет предоставить возможность всем гражданам при необходимости отстаивать свои конституционные права на самом высоком уровне. «Изменения закрепляют на нормативном уровне принципы Второй республики. Нам важно пройти весь этот путь вместе, показав зрелость и сплоченность казахстанского общества. Мы говорим о справедливом государстве, представляя то, каким в идеале должны быть государственные институты и как должны строиться взаимоотношения между нами. Сейчас есть возможность формировать такое общество самостоятельно. Поэтому нам нужно с уважением отнестись к нашему гражданскому праву, определять курс изменений самостоятельно», - заявил он. «Сам механизм референдума является не частым для нашей системы, но плебисцит позволяет показать в действии принципы слышащего и справедливого государства. Давайте начинать справедливость с самих себя и активно участвовать в изменениях, которые происходят в нашей стране. Свое мировоззрение должно менять и общество. Бывают случаи, когда своим избирательным правом могут пренебрегать. Этого делать нельзя. Если мы хотим изменений, нужно делать их самостоятельно. Референдум - это эффективный механизм гражданского участия в реформах», - подчеркнул Тимур Джумурбаев. Спикер на примере пояснил, что буквально вчера состоялась встреча со студентами Казахстанско-немецкого университета, в ходе которой прошло обсуждение основных направлений конституционной реформы и роли референдума в общественно-политической жизни государства. Во время беседы студенты задали свои вопросы и приняли активное участие в обсуждении пакета поправок, предлагаемых для внесения в Основной закон. Тимур Джумурбаев поделился своим мнением касательно того, как начнут действовать данные изменения. «Именно встречи с молодежью являются крайне важными в процессе обсуждения реформ, потому что именно молодежь будет в полной мере ощущать на себе все эти изменения. Именно нынешнее поколение молодых казахстанцев сможет активно использовать новые общественные и политические инструменты. Референдум - это лишь один этап, после этого последует принятие конституционных законов и закрепление нормативно-правовой базы. На этих этапах общественным институтам важно принимать активное участие в выработке и обсуждении этих документов», - считает он. По словам Т. Джумурбаева, поправки охватывают интересы и чаяния разных категорий общества. «Работа над выработкой поправок началась еще до объявления самого референдума или анонсирования реформы. Мы видим, что общество и эксперты активно вовлеклись в процесс разработки данных предложений. Многое корректировалось с учетом запросов граждан. Думаю, этот принцип сейчас очень важен для нас, потому что мы подошли к новому уровню гражданского единства. Каждый из нас должен понимать, что от наших действий сегодня зависит то, каким будет наше завтра», - резюмировал глава «Ассамблея жастары». Республиканская молодежная организация «Ассамблея жастары» поддержала инициативу о создании Республиканского штаба общественной поддержки референдума. Члены организации активно вовлечены в процесс обсуждения и разъяснения реформ на уровне регионов. Республиканский референдум пройдет в Казахстане 5 июня.

https://www.inform.kz/ru/izmeneniya-v-osnovnoy-zakon-obespechat-glavenstvo-principov-spravedlivosti-glava-assambleya-zhastary_a3938994

Референдум – это значимая во всем мире форма проявления участия народа в управлении государством. Таким мнением поделился профессор Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева, доктор юридических наук Ермек Абдрасулов, передает корреспондент МИА «Казинформ».

«В Конституции записано, что источником власти является народ, и он осуществляет власть двумя путями. Первый – через выборы, второй путь – прямое участие народа в управлении государством через референдум, когда каждый гражданин непосредственно принимает решение. Референдум – это значимая во всем мире форма проявления участия народа в управлении государством», - сказал он на пресс-конференции в Службе центральных коммуникаций. По мнению профессора, изменения в Конституцию направлены на комплексные изменения государственного механизма. Акцент сделан, в первую очередь, на переход от суперпрезидентской к президентской республике. Для этого Президент передает большую часть полномочий Парламенту и местным органам власти. Согласно изменениям, Президент дистанцируется от политических партий, складывает свои полномочия руководства партией на момент своего президентства.

«Это значительный шаг, потому что не будет сращивания политических институтов и государственных. Парламент будет более самостоятельным и не будет работать с оглядкой на руководителя партии. Близкие родственники Президента не смогут занимать высокие государственные политические должности, в квазигоссекторе. Это тоже очень положительный пример. Конституционная норма будет дисциплинировать не только руководителей высшего ранга, но и на местах руководители тоже будут ориентироваться на эту норму, чтоб не давать путь непотизму», - добавил спикер.

Вместе с тем, Мажилис сможет самостоятельно принимать законы, а Сенат продолжит работать по системе сдержек и противовесов, когда одна власть сдерживает другую, чтобы не было крайностей в решениях. Поправки, как отметил Ермек Абдрасулов, также укрепляют защиту прав и свобод человека путем учреждения Конституционного суда. К нему могут обращаться не только считанное количество должностных лиц и группа депутатов, но и омбудсмен по правам человека, генеральный прокурор. Уполномоченный по правам человека получает конституционный статус. «И хотя он (уполномоченный по правам человека) функционирует ни один десяток лет, его меньше знают граждане, потому что такого высокого статуса у него не было. Теперь расширяются разные механизмы обеспечения защиты прав и свобод человека», - пояснил доктор юридических наук. Помимо этого изменения укрепляют местную власть. Планируется, что акимы районов будут полностью избираться населением и смогут без оглядки на вышестоящую власть решать проблемы. «Вся система изменений направлена на усиление народовластия. Вы не увидите нормы, которые были бы в какой-то степени выгодны для Президента, укрепляли бы его позиции, наделяли дополнительными полномочиями. Выгодоприобретателем от всех сегодняшних изменений будет народ», - заключил Ермек Абдрасулов. Проект закона по изменениям в Конституцию РК будет вынесен на республиканский референдум, который состоится 5 июня текущего года. Найти свой участок для голосования можно на сайте.

https://www.inform.kz/ru/vsya-sistema-izmeneniy-napravlena-na-usilenie-narodovlastiya-ekspert-o-referendume_a3939031