НУР-СУЛТАН. КАЗИНФОРМ – Конституционная реформа, объявленная Президентом РК Касым-Жомартом Токаевым в Послании народу «Новый Казахстан: Путь обновления и модернизации», направлена на существенное изменение политической системы страны. Поправки будут внесены в более, чем 30 статей Основного закона.В беседе с корреспондентом МИА «Казинформ» депутат Сената Парламента РК Владимир Волков поделился своим видением предстоящих преобразований.

– Владимир Васильевич, как вы считаете, почему вопрос о внесении поправок в Конституцию Президент решил внести на всенародный референдум?

– Референдум - это самый демократичный способ прямого волеизъявления граждан. Решение Президента страны провести референдум 5 июня 2022 года полностью соответствует принципу «слышащего государства». Впервые за 27 лет важные вопросы государства, такие, как право собственности на землю, ее недра и богатства, полный запрет на смертную казнь, защита конституционных прав и свобод в Конституционном суде и другие будут решаться только с учетом мнения всех граждан Казахстана.

Нам всем предстоит проголосовать за важнейшие поправки в Конституцию. Эти изменения содержат новые политические реформы, которые демонстрируют приверженность демократическим преобразованиям. Хотелось отметить, что успех предстоящего референдума будет во многом завесить от активности граждан, то есть, от нас с вами. Это шанс для каждого из нас внести свою лепту в построение Нового Казахстана.

– Какие из предлагаемых конституционных поправок окажут прямое влияние на жизнь общества? Насколько это важно и необходимо?

– Реформы, проходящие в нашей стране, имеют системный, комплексный характер. Речь идет о больших изменениях, предусматривающих поправки в 33 статьи Основного закона. Так, в Конституции будет запрещена смертная казнь. На мой взгляд, исключение из Основного закона наказания в виде смертной казни защищает фундаментальное право человека – право на жизнь, – и вытекает из принятых международных обязательств. Будет усилен статус Уполномоченного по правам человека на уровне Конституции и Конституционного закона. Омбудсмен по правам человека в последние годы проявил свою высокую значимость для общества. Специфика этого института в том, что он способствует не только восстановлению нарушенных индивидуальных прав, но и искоренению возможных общих дефектов функционирования административной системы, служит дополнительным средством контроля над исполнительной властью.

Введение новой статьи 83-1 в Конституцию является прямым отображением усиления роли Уполномоченного, его статуса, независимости от государственных органов и должностных лиц, а также гарантии его неприкосновенности. Согласно предлагаемой, указанной статьи Уполномоченный по правам человека в Республике Казахстан содействует восстановлению нарушенных прав и свобод человека и гражданина, способствует продвижению прав и свобод человека и гражданина.

Также, создается Конституционный суд. Теперь любой гражданин, который считает, что законы и другие правовые акты нарушают его конституционные права, смогут обратиться в Конституционный суд и получить защиту. Суд будет признавать нормативные правовые акты соответствующими или не соответствующими Конституции. Акты, признанные неконституционными, отменяются и не подлежат применению со дня принятия решения Конституционным судом. Это новые возможности для наших граждан. Такая модель Конституционного суда имеется в большинстве развитых стран и позволяет установить верховенство права. Кроме того, право обращения в Конституционный суд получают, дополнительно, Генеральный Прокурор и Уполномоченный по правам человека.

– Какие направления в законодательстве, на Ваш взгляд, требуют наиболее кардинальных изменений и почему?

– Изменения должны коснуться защиты прав граждан, а также усиления роли прокуратуры в данном направлении. Совершенствование правоохранительной системы предусматривает разработку Конституционного закона «О прокуратуре». Закрепление статуса органов прокуратуры на уровне конституционного закона будет способствовать укреплению законности, усилению гарантий деятельности прокуроров, а также усилит правозащитный потенциал прокуратуры, как высшего надзорного органа. Новый Конституционный закон позволит закрепить действенные инструменты и механизмы, которые будут более эффективно обеспечивать соблюдение законности, защищать и восстанавливать права и свободы граждан, интересы государства, общества, бизнеса.

Кроме того, сегодня остро стоит проблема исполнения судебных актов. На протяжении многих лет подвергается критике исполнение судебных решений. Согласно статье 13 Конституции каждый имеет право на судебную защиту своих прав и свобод. Эта конституционная норма предусматривает не только право обращения в суд за защитой своих прав, свобод и законных интересов, но и право добиваться исполнения судебного решения.

Защита и восстановление нарушенных прав логически завершается исполнением судебного акта. Без реального исполнения судебного решения теряют смысл все принципы справедливого судебного разбирательства. От того, насколько быстро и качественно в государстве исполняются судебные решения, зависит степень доверия граждан и всего общества не только к суду, но и к государственной власти. Поэтому сегодня вопросам совершенствования и развития исполнительного производства в Казахстане необходимо уделять особое внимание.

– Какие поправки в Основной закон Вы хотели бы внести, и почему?

– С 1990 года моя деятельность неразрывно связана с законодательным органом в Верховном Совете, а затем и Сенате Парламента. Естественно, меня всегда интересует вопросы законотворческого процесса. Практика общественных отношений меняется на наших глазах. Назрел общественный запрос к Парламенту, как к высшему представительному органу с сильной парламентской культурой и влиятельными, ответственными депутатами.

Мне, наверное, повезло больше всех, так как я был включен в состав Рабочей группы по выработке предложений о внесении изменений и дополнений в Конституцию. В результате конструктивной дискуссии в рабочей группе удалось, на наш взгляд, сформировать абсолютно новый механизм принятия законов.

Следует отметить, что деятельность Рабочей группы не свелась к механическому переносу положений Послания в нормы Конституции. Была проведена тщательная работа по анализу международной практики в этой области и обобщению собственного опыта взаимодействия палат Парламента в законотворческом процессе. Рабочей группой была проведена, можно сказать, «ювелирная работа» чтобы наработанные лучшие практики казахстанского Парламента нашли своё отражение в поправках в Конституцию и, вместе с тем, мы не утратили всё эффективное, приобретённое и достигнутое за более чем 25-летнюю деятельность двухпалатного Парламента.

Считаю, что в результате этой работы, в полной мере удалось сохранить принцип сдержек и противовесов между палатами Парламента в законодательной деятельности. Так, в ходе обсуждения в рабочей группе была предложена норма, в соответствии с которой, при неодобрении принятого Мажилисом закона, следует наделить Сенат правом предложить свое видение решения проблемных вопросов в виде новых редакций отдельных статей закона или не согласиться с ним полностью. Этот механизм даст возможность палатам Парламента найти компромисс, взаимоприемлемое решение с целью устранения имеющихся разногласий.

Предусмотрен еще один апробированный, и неплохо зарекомендовавший себя в парламентской практике, эффективный механизм разрешения разногласий – согласительные процедуры.

Таким образом, в Основном законе закрепляется главная задача Парламента по принятию качественных законов.

https://lenta.inform.kz/ru/referendum-yavlyaetsya-samym-demokratichnym-sposobom-voleiz-yavleniya-grazhdan-senator_a3934851

НҰР-СҰЛТАН. ҚазАқпарат-Орталық коммуникациялар қызметінің алаңында "Референдум: адамның конституциялық құқығы" тақырыбында сарапшылар дөңгелек үстелі өтуде, деп хабарлайды "ҚазАқпарат"ХАА тілшісі.

ЕҰУ мемлекет және құқық теориясы мен тарихы, конституциялық құқық кафедрасының профессоры. Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде өткен жалпыхалықтық референдумда қабылданатын Конституциялық түзетулердің мәні мен мазмұны туралы айтып берді.

"Қоғамдық қатынастардың кез – келген саласы, сайлау құқығы болсын-олар адам құқықтары мен бостандықтарына әсер етеді. Яғни, адамға жоғары және жергілікті өкілді органдарға лайықты адамдарды сайлау құқығы берілуі керек. Ол үшін жақсы механизмдер жасалуы керек. Егер біз бұл мәселеде – адам құқықтарын қорғау туралы жекелеген аспектілерді алатын болсақ, онда Парламент Мәжілісінің ұстанымын күшейту біздің тақырыбымыздан алшақ болып көрінеді. Бірақ, егер түп - тамырына қарайтын болсақ, онда дұрыс құрылған жүйе, біздің жоғары өкілді органға дәл осы лайықты адамдар келіп, Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын заңдар қабылдайтын болады – бұл болып жатқан өзгерістердің мәні де осында", - деді Е. Әбдірасылов

Профессор сондай-ақ Конституциялық сот құру туралы мәселеге тоқталды. Адамның барлық құқықтары мен бостандықтарын қорғау заңдарда және басқа да нормативтік құқықтық актілерде жүзеге асырылады. Бірақ белгілі бір нормативтік актілерді қолдану адамның құқықтары мен бостандықтарына нұқсан келтіруге әкелетін жағдайлар да мүмкін. Мұндай жағдайларда азаматтар конституциялық сотқа жүгіне алады.

Бұдан бұрын хабарланғандай, "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Заң жобасы 2022 жылғы 5 маусымда өтетін республикалық референдумға шығарылатын болады.

https://lenta.inform.kz/ru/konstitucionnaya-reforma-usilit-zaschitu-prav-i-svobod-kazahstancev_a3934008

НҰР-СҰЛТАН. ҚазАқпарат – Конституциялық реформа Президенттің 2019 жылы бастаған бүкіл саяси реформасының қисынды жалғасы болды. Бұл туралы ҚР Мемлекеттік хатшысы Ерлан Қарин өзінің YouTube арнасында Конституцияға ұсынылатын негізгі өзгерістерді түсіндіру кезінде айтты, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.

«Бүгінде дамудың жаңа кезеңінде Қазақстанды ауқымды саяси жаңғырту күтіп тұр және бұл Конституциялық реформасыз мүмкін болмайды. Өзгерістер Конституция баптарының үштен біріне қатысты болады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мәлімдегендей, Ата заңға енгізілген түзетулер еліміз үшін тағдыршешті мәнге ие. Сондықтан Конституцияға өзгеріс енгізу мәселесі Парламентте емес, республикалық референдумда шешілетін болады. Конституциялық реформа дегеніміз – Президенттің 2019 жылдан бергі бүкіл саяси реформаларының қисынды жалғасы. Бұл реформалар бойынша 10 заң қабылданған», - деді Мемлекеттік хатшы.

Оның айтуынша, конституциялық түзетулер жобасы азаматтардың сұраныстарына негізделген және бүкіл қоғамның мүддесі үшін жүзеге асырылады.

«Жоба бойынша жетекші ғалымдар, құқықтанушылар жұмыс істеді. Бәлкім көпшілігіңіз үшін Конституцияның ескі және жаңа редакциясы арасындағы айырмашылықты бірден көру қиын болады. Сондықтан біз барлық өзгерістер мен толықтыруларды бес ірі блокқа бөлдік, олардың әрқайсысы жаңартылған Конституцияда не өзгереді деген басты сұраққа жауап береді», - деді Ерлан Қарин.

Түзетулердің бірінші блогы суперпрезиденттік модельден президенттік республикаға түпкілікті көшуді қамтамасыз етеді.

«Біріншіден, Президент өз өкілеттігі кезеңінде ешқандай саяси партия құрамында болмайды. Бұл тыйым Конституциялық соттың, Жоғарғы Соттың, өзге де соттардың төрағалары мен судьяларына, Орталық сайлау комиссиясының, сондай-ақ ҚР жоғары аудиторлық палатасының төрағасы мен мүшелеріне қолданылады. Түзетудің артықшылығы – саяси бәсекелестікті арттыру және барлық саяси партиялардың дамуы үшін тең жағдай жасау. Екіншіден, Президенттің жақын туыстарының мемлекеттік қызметшілер және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің басшылары лауазымдарын атқаруға құқығы болмайды. Үшіншіден, Президенттің аудандар, қалалар мен ауылдық округтер әкімдерін қызметінен босатуға құқығы болмайды», - деп түсіндірді Ерлан Қарин.

Түзетулердің екінші блогы бірқатар билік өкілеттіктерін қайта бөлуге бағытталған.

«Біріншіден, Сенаттағы президенттік квота 15 депутаттан 10 депутатқа дейін қысқарады. Бұл ретте олардың бесеуін Қазақстан халқы Ассамблеясы ұсынатын болады. Екіншіден, Сенат Конституциялық Кеңес пен Жоғары Сот Кеңесі төрағаларының қызметіне Президент енгізетін кандидатураларды мақұлдай алады. Үшіншіден, Конституциялық сот құрылады. Конституциялық сот 11 судьядан тұрады – бұл қазіргіден төрт адамға көп. Оның құрамы былайша құрылады: 6 судьяны Парламент тағайындайды, төрт судьяны Президент тағайындайды, Конституциялық Соттың Төрағасын Сенат келісімімен Президент тағайындайды. Төртіншіден, Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті Жоғары аудиторлық палата болып қайта құрылады. Оның төрағасы жылына екі рет Мәжіліс депутаттары алдында есеп береді. Мұндай шара депутаттардың бюджетті бақылауын кеңейтеді», - деп түсіндірді Ерлан Қарин.

Түзетулердің үшінші блогында Парламент пен оның палаталарының рөлі мен мәртебесін арттыру туралы айтылады.

Мемлекеттік хатшы Қазақстан халқы Ассамблеясының квотасы Мәжілістен Сенатқа ауыстырылып, 9 депутаттан 5 депутатқа дейін қысқаратынын еске салды. Мәжіліс депутаттары аралас сайлау жүйесі бойынша сайланатын болады. Мәжілістің 30%-ын бір мандатты депутаттар құрамақ. Бұл барлық азаматтардың құқықтарын толық ескеруге мүмкіндік береді.

«Мәжіліске заң қабылдау, ал Сенатқа оларды мақұлдау немесе мақұлдамау ұсынылады. Бұл саяси жүйедегі кедергілер мен тепе-теңдік тетігін нығайтады», - деп атап өтті Ерлан Қарин.

Конституцияға енгізілетін түзетулердің төртінші блогы халықтың ел басқару ісіне көбірек қатысуын көздейді.

«Ең бастысы, жер және оның қойнауы, су, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі және басқа да табиғи ресурстар халыққа тиесілі деген норма Конституцияда түпкілікті және біржақты бекітілген. Мемлекет халық атынан меншік құқығын жүзеге асырады», - деді Е. Қарин.

Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдерін қызметке Президент осы өңірдің барлық мәслихаттары депутаттарының келісімімен ғана тағайындайтын болады.

Бұл ретте Мемлекет басшысы кемінде екі кандидатура ұсынып, олар бойынша дауыс беру өткізіледі. Ең көп дауыс алған кандидат лауазымға тағайындалады.

Түзетулердің бесінші блогы азаматтардың құқықтарын қорғау тетігін күшейтуге бағытталған.

Біріншіден, Конституциялық сот азаматтар өтініші бойынша ҚР құқықтары мен бостандықтарын тікелей қозғайтын нормативтік құқықтық актілердің Конституцияға сәйкестігін қарайтын болады. Екіншіден, өлім жазасын конституциялық деңгейде жою туралы шешім түпкілікті бекітіледі. Үшіншіден, прокуратураның жұмысы Конституциялық заңмен белгіленеді. Бұл жүйелі құқық қорғау қызметін және мемлекет атынан ел аумағында заңдылықтың сақталуын жоғары қадағалауды күшейтеді», - деп қосты ол.

Төртіншіден, адам құқықтары жөніндегі уәкіл иммунитетке және қандай да бір мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдарға тәуелді болмау және есеп бермеу кепілдіктеріне ие болады.

Оның Конституциялық сотқа жүгінуге құқығы болады.

«Мен атап өткен түзетулер Мемлекет жұмысының негізгі принциптеріне қатысты және Қазақстан үшін тарихи маңызы бар. Бұл реформалар – ауқымды саяси жаңғырудың аса маңызды кезеңі. Осы түзетулер қабылданғаннан кейін 20-дан астам заңды өзгерту қажет болады. Конституциялық реформа жүйелі сипатқа ие. Нәтижесінде барлық мемлекеттік модельдің тиімділігі артады. Бұл өзгерістердің әсерін әрбір қазақстандық сезінетін болады», - деп түйіндеді Ерлан Қарин.

https://lenta.inform.kz/kz/erlan-karin-konstituciyaga-engiziletin-ozgeristerdi-beske-bolip-tusindirdi_a3934131

НУР-СУЛТАН. КАЗИНФОРМ – На площадке Службы центральных коммуникаций прошел экспертный круглый стол на тему «Референдум: конституционные права человека», передает корреспондент МИА «Казинформ».

«За счет того, что изменениям подвергнется более, чем 65% Основного закона, то логически из этого выходит следующее. Во-первых, институциональные преобразования, которые выстроят новый дизайн политической системы и перезапустят ее функционирование. Это должно положительно отразиться на экономике, ведь продуманная перебалансировка ветвей власти, повышение их ответственности, дебюрократизация и повсеместное ускорение управленческих процессов, сами по себе, дадут существенный импульс развитию Казахстана», – сказал заместитель директора Библиотеки Первого Президента РК-Елбасы Тимур Шаймергенов.

По его словам, изучению и ревизии, обновлению подлежит и значительная часть из 2,5 тыс. законов и более 51 тыс. других нормативно-правовых актов, действующих в настоящее время. В этом и скрывается вся глубина объявленной Главой государства Касым-Жомартом Токаевым конституционной реформы, масштаб будущих преобразований во всех сферах жизни.

Как сообщалось ранее, проект Закона «О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан» будет вынесен на республиканский референдум, который состоится 5 июня 2022 года. https://lenta.inform.kz/ru/konstitucionnaya-reforma-polozhitel-no-otrazitsya-na-ekonomike-ekspert_a3934111

ТАШКЕНТ. ҚазАқпарат – Қазақстан Елшілігі өткізген республикалық референдумға арналған дөңгелек үстелге қатысушылар елдегі саяси реформаларды талқылады, деп хабарлайды ҚазАқпарат меншікті тілшісі.

Өз сөзінде Қазақстанның Өзбекстандағы Елшісі Дархан Сатыбалды алдағы референдумның маңызын атап өтті.

«Конституциялық реформалар «суперпрезиденттік» басқару формасынан ықпалды Парламенті мен есеп беретін Үкіметі бар президенттік республикаға түпкілікті көшуді бекітуге, бүкіл мемлекеттік модельді трансформациялауға, билік тармақтары арасындағы өзара қарым-қатынастың оңтайлы теңгерімін қалыптастыруға, мемлекет пен қоғамның тиімді диалогын құруға арналған», - деді дипломат.

Профессор Закир Усманов Жаңа Қазақстанның құрылуына бағытталған алдағы трансформацияларға оң баға беріп, қоғамды демократияландыру жолындағы басты міндет –демократиялық реформаларды одан әрі ілгерілету, елдің саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы үшін Конституцияны жетілдіру екенін атап өтті.

«Білім керуені» мемлекеттік емес ғылыми мекемесінің басшысы Фарход Толипов Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастардың орнағанына 30 жыл толуына арналған баяндамасында барлық деңгейлерде қарқынды дамып келе жатқан екіжақты қатынастардың дамуының маңызды аспектілерін атап өтті.

Өзбекстандық сарапшылар қазақстандық қоғамды одан әрі ілгерілетудің басты факторы ретінде топтастыру мақсатын қолдайтынын білдірді. Сондай-ақ, қатысушылар екіжақты ынтымақтастықтың жай-күйі мен келешгін талқылап, Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы өзара іс-қимылды кеңейтудің жаңа бағыттарын белгіледі.

https://lenta.inform.kz/kz/kazakstandyk-diplomattar-men-ozbek-sarapshylary-referendum-maselesin-talkylady_a3934129