«Адамдардың құқықтық мәдениетін дәйекті түрде арттыру, қоғамдық санада жасампаз құндылықтарды дамыту қажет. Әрбір азамат өз сөздері мен іс-әрекеттерін заң тұрғысынан бағалап, өз іс-әрекеттерінің құқықтық салдарын нақты түсінуі тиіс», - ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.

Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау аясында Әділет министрлігі тұрақты негізде халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.

Мәселен, 2024 жылы «Халық заңгері», «Әділет кеңес береді», «Ашық есік күні», «Тегін заң көмегі күндері» акциялары іске қосылды. Өткен жылы республиканың барлық өңірлерінде жалпы саны 100 000-нан астам адамды қамтитын 1 310 консультативтік-түсіндіру іс-шаралары өткізілді.

Ауылдық елді мекендер тұрғындарының құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында 2000-ға жуық «Құқық кабинеттері» ашылды, олар аудандық, ауылдық клубтардың ғимараттарында, демалыс орталықтарында және т. б. «Egov» бұрыштарының базасында жұмыс істейді. Кабинеттерде қолданыстағы нормативтік құқықтық актілермен танысу үшін «Әділет» АҚЖ, «Заң» ДБ қолжетімділігімен, сондай-ақ ақпараттық жүйелерге (e-otinish, «Ашық НҚА» порталы және т.б.)қолжетімділігімен толық техникалық жабдықталған.

«Әрбір цифрлық реформа, әсіресе заң көмегіне қол жеткізу шектелген шалғай аймақтардағы адамдар үшін қол жетімді сот төрелігіне қадам болып табылады», - ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.

«E-ZanKomegi» заң көмегінің бірыңғай ақпараттық жүйесі іске қосылды, ол eup.kz. сайтында онлайн режимде заң қызметтерін ұсынуға және алуға арналған. Сондай-ақ, «Zan Komegi»мобильді қосымшасы қазір қолжетімді, оның шеңберінде азаматтар өздерін қызықтыратын құқықтық сұрақтарға бейне қоңырау арқылы жауап ала алады. Жүйе 2000-ға жуық адвокаттар мен заң кеңесшілерінің қатысуымен азаматтардың білікті заң көмегіне қол жеткізуін қамтамасыз етуге және жеңілдетуге бағытталған.

​Бұдан басқа, «Е-нотариат» бірыңғай нотариаттық ақпараттық жүйесі жұмыс істейді, ол бейнеқоңырау арқылы онлайн режимде мүлікті басқаруға қатысты сенімхаттарды қоспағанда, сенімхаттар мен ерлі-зайыптылардың келісімдерінің барлық түрлерін алуға мүмкіндік береді.

​Бұдан бөлек, заңсыз әрекеттерді болдырмау мақсатында клиенттерді биометриялық сәйкестендіру қолданылады, өтініштерге қол қою кезінде QR-қол қою сервисі пайдаланылады, қызмет нәтижелері 24/7 режимінде EgovMobile «Цифрлық құжаттар» сервисінде қолжетімді. Осылайша, осы қызметтің арқасында Қазақстан азаматтары нотариусқа бармай-ақ 200 мыңға жуық сенімхат пен ерлі-зайыптылардың 70 мың келісімін заңды түрде ресімдей алды. Ақмола облысы бойынша нотариусқа бармай-ақ 6000-ға жуық сенімхат пен ерлі-зайыптылардың 1300 мың келісімін ресімдей алды.

Тағы бір маңызды жетістік – «Сот орындаушысы роботын» енгізу болып табылады. Мәселен, 20 АЕК-ке дейінгі әкімшілік айыппұлдар уақытылы төленбеген жағдайда уәкілетті орган мәліметтерді ЖСО қатысуынсыз іс жүргізуді қозғайтын Робот сот орындаушысына береді. Іс қозғалғаннан кейін азаматтар іс туралы егжей-тегжейлі ақпараты бар EGov Mobile-да 1414-тен SMS хабарлама және push-хабарлама алады, сол арқылы азаматтар айыппұл сомасының 25% - от қосымша төлеуден және сот орындаушысына барудан босатылады, өйткені барлық әрекеттер онлайн режимінде жүргізіледі.

Цифрлық сот орындаушысы іске қосылған сәттен бастап бүгінгі күнге дейін 2,2 млрд. теңгесомасын құрайтын 109 мыңнан астам атқарушылық іс қозғалды. Үнемдеу сомасы азаматтардың пайдасына 550 млн. теңгені құрады.

Ақмола облысы бойынша 327,9 млн теңге сомасына 16 999 жеңілдетілген атқарушылық іс жүргізу қозғалды, оның ішінде 63,5 млн теңге сомасына 3 378 атқарушылық іс жүргізу аяқталды.
Облыс тұрғындары жеке сот орындаушыларының қызметіне ақы төлеуді болдырмау есебінен 81, 9млн теңге үнемдеді.

2025 жылы адамдардың өмірін цифрлық дәуірде жеңілдету және ыңғайлы ету, сондай-ақ уақыт пен ақшаны үнемдеу үшін әділет органдарының жұмысын жақсарту жоспарлануда. Негізгі өзгерістер:

ЖИ – «Әйтеке» көмекшісі-қарапайым заңгерлік консультациялар мен құжаттарды жинауға көмектесу үшін чат-бот.

Робот-сот орындаушысының құзыреті кеңейіп, ол айналысатын берешек мөлшерінің шегі 20-дан 40 АЕК-ке дейін өседі, бұл азаматтарды жылына 12,2 млрд теңгеге дейін үнемдейді.

​Бұл құралдар тәуліктің кез келген уақытында пайдалануға мүмкіндік бере отырып, қарапайымдылығымен, жеделдігімен және қолжетімділігімен ерекшеленетін болады.

Қабылданған шаралар азаматтардың құқықтық сауаттылық жөніндегі санасын нығайтуға және олардың құқықтары мен міндеттерін түсінуді жақсартуға ықпал етеді. Қызметтерді оңайлату жөніндегі жұмыстардың нәтижесінде қазақстандықтар уақыт пен ақшаны үнемдейді, осы қызметтерді алуда қолжетімділік пен ыңғайлылық артады, сондай-ақ әкімшілік кедергілер азаяды, бұл процесті неғұрлым ашық және тиімді етеді.

Ақмола облысы

Әділет департаментінің басшысы

Баукен Серікұлы Әлмеш

 «Халықтың құқықтық сауатын дәйекті түрде арттырып, қоғам санасына адами құндылықтарды сіңірген жөн. Әрбір азамат өз сөзі мен әрекетіне заң тұрғысынан есеп беруі тиіс», - ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.
Мемлекет басшысының тапсырмаларын орындау аясында Әділет министрлігі тұрақты негізде халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізуде.
Мәселен, 2024 жылы «Халық заңгері», «Әділет кеңес береді», «Ашық есік күні», «Тегін заң көмегі күндері» акциялары іске қосылды. Өткен жылы республиканың барлық өңірлерінде жалпы саны 100 000 мыңнан астам адамды қамтитын 1 310 консультативтік-түсіндіру іс-шаралары өткізілді.
Ауылдық елді мекендер тұрғындарының құқықтық сауаттылығын арттыру мақсатында 2000-ға жуық «Құқық кабинеттері» ашылды, олар аудандық, ауылдық клубтардың ғимараттарында, демалыс орталықтарында және т. б. «Egov» бұрыштарының базасында жұмыс істейді. Кабинеттерде қолданыстағы нормативтік құқықтық актілермен танысу үшін «Әділет» АҚЖ, «Заң» ДБ қолжетімділігімен, сондай-ақ ақпараттық жүйелерге (e-otinish, «Ашық НҚА» порталы және т.б.) қолжетімділігімен толық техникалық жабдықталған.
«Әрбір цифрлық реформа, әсіресе, заң көмегіне қол жеткізу шектелген шалғай аймақтардағы адамдар үшін неғұрлым қолжетімді сот төрелігіне жасалған қадам.», - ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.
Еup.kz. сайты арқылы онлайн режимінде заң қызметтерін ұсынуға және алуға арналған «E-ZanKomegi» заң көмегінің бірыңғай ақпараттық жүйесі іске қосылды, сондай-ақ, азаматтар өздерін қызықтыратын құқықтық сұрақтарға бейне қоңырау арқылы жауап алуға болатын «Zan Komegi» мобильді қосымшасы да қолжетімді. «Zan Komegi» жүйесінде 2000 мыңнан астам адвокат пен заң кеңесшілері арқылы 472 мыңнан астам азаматбілікті заң көмегін алды.
Бұдан басқа, бейнеқоңырау арқылы онлайн режимде мүлікті басқаруға қатысты сенімхаттарды қоспағанда, сенімхаттар мен ерлі-зайыптылардың келісімдерінің барлық түрлерін беруге мүмкіндік беретін «Е-нотариат» бірыңғай нотариаттық ақпараттық жүйесі жұмыс істейді. Бұл қызметті 176 мың азамат пайдаланды.
Бұдан бөлек, заңсыз әрекеттердің алдын алу мақсатында клиенттерді биометриялық сәйкестендіру қолданылады, өтініштерге қол қою кезінде QR-қол қою сервисі қолданылып, қызмет нәтижелері 24/7 режимінде EgovMobile «Цифрлық құжаттар» сервисінде қолжетімді. Осылайша, осы қызмет арқылы Қазақстан азаматтары нотариусқа бармай-ақ 168 мыңға жуық сенімхат пен ерлі-зайыптылардың 67,5 мың. келісімін заңды түрде ресімдей алды.
Тағы бір маңызды жетістік – «Сот орындаушысы роботын» енгізу болып табылады. Мәселен, 20 АЕК-ке дейінгі әкімшілік айыппұлдар уақытылы төленбеген жағдайда уәкілетті орган мәліметтерді жеке сот орындаушының қатысуынсыз іс жүргізуді қозғайтын Робот сот орындаушысына береді. Іс қозғалғаннан кейін азаматтар іс туралы егжей-тегжейлі ақпараты бар EGov Mobile-да 1414-тен SMS хабарлама және push-хабарлама алады, сол арқылы азаматтар айыппұл сомасының 25% қосымша төлеуден және сот орындаушысына барудан босатылады, өйткені барлық әрекеттер онлайн режимінде жүргізіледі.
Цифрлық сот орындаушысы іске қосылған сәттен бастап бүгінгі күнге дейін 2,2 млрд.теңге сомасын құрайтын 109 мыңнан астам атқарушылық іс қозғалды. Азаматтардың пайдасына үнемделген сома550 млн. теңгені құрады.
2025 жылы адамдардың өмірін цифрлық дәуірде жеңілдету және ыңғайлы ету, сондай-ақ уақыт пен ақшаны үнемдеу үшін әділет органдарының жұмысын жақсарту жоспарлануда. Негізгі өзгерістер:
2025 жылы 300 мыңнан астам азаматты құқықтық сауаттылығын оқыту жоспарлануда;
ЖИ – «Әйтеке» көмекшісі- қарапайым заңгерлік кеңестер беруге және құжаттарды жинауға көмектесуге арналған чат-бот.
Робот-сот орындаушысының құзыреті кеңейіп, ол айналысатын берешек мөлшерінің шегі 20-дан 40 АЕК-ке дейінартады, бұл азаматтардың пайдасына жылына 12,2 млрд. теңгеге дейін үнемдеуге мүмкіндік береді.
Бұл құралдар тәуліктің кез келген уақытында пайдалануға мүмкіндік бере отырып, қарапайымдылығымен, жеделдігімен және қолжетімділігімен ерекшеленеді.
Қабылданған шаралар азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттырып, өз құқықтары мен міндеттерін мейлінше білуге ықпал етеді. Қызмет көрсетуді жеңілдету жұмысының нәтижесінде қазақстандықтардың уақыты мен қаражаты үнемделеді, аталған қызметтерді алудың қолжетімділігі мен ыңғайлылығы артып, сондай-ақ әкімшілік кедергілер жойылады, бұл процесті неғұрлым ашық және тиімді етеді.

Солтүстік Арал қалпына келуде: Арал теңізін жандандыру үшін 1 миллиард текше метр су жіберіліп, жасыл белдеулер бой көтерді

«Арал теңізінің құрғап, шөлге айналуы – алаңдатарлық мәселе. Экологиялық апатқа ұшыраған аймақты оңалту керек. Бұған қоса, трансшекаралық өзендердің су қорын тиімді пайдалану қажет. Ол үшін су үнемдеу технологияларын кеңінен қолдану керек», - деді Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.
2024 жылдың қазанынан осы жылдың қаңтарына дейін Солтүстік Арал теңізіне 1 миллиард текше метр су жіберілді. Бұл жоспарланған көлемнен 100 миллион текшее метрге артық. Орталық Азия елдерімен қол жеткізген келісімдерінің нәтижесінде 2025 жылғы наурыз айының соңына дейін Солтүстік Аралға жіберілген судың жалпы көлемі 1,6 млрд текше метрге жетеді.
Бүгінгі таңда Солтүстік Арал теңізіндегі судың жалпы көлемі - 22,1 млрд текше метр. 2022 жылдың басында 18,9 млрд текше метр болды. 2025 жылдың соңына қарай теңіздегі су көлемі 23,4 млрд текшее метрге дейін жетеді деп күтілуде.
Солтүстік Арал теңізінің ауданы да ұлғаюда. Бүгінгі таңда ол 3065 шаршы шақырымға жетті. Бұл 2022 жылдың басындағы көрсеткіштен 111 шаршы шақырымға көп.
Солтүстік Арал теңізінің ауданы мен көлемінің ұлғаюы судың минералдануың азайтуға және балықтың 22 түрінің популяциясын қалпына келтіруге мүмкіндік берді. Жыл сайынғы балық аулау көлемі 8 мың тоннаға жетті.
«Көкарал бөгетін сақтау және Сырдария өзені сағаларын қалпына келтіру» жобасы аяқталуға жақын. Бүгінгі таңда «Тәуір» қорғаныс бөгетін салу, Қарашаланкөлі мен Сырдария өзені арасындағы екі учаскедегі бөгеттер мен «Қарашалан-1» каналын және оның бас құрылысын реконструкциялау жұмысы аяқталды. Жыл соңына дейін Солтүстік Арал теңізін Үлкен Аралдан бөлетін Көкарал бөгетін қайта жаңарту жұмысын аяқтау жоспарланып отыр. Жобаны іске асыру Солтүстік Аралдың сақталуына және судың тұздылығын төмендетуге ықпал етеді.
Қызылорда облысының күріш алқаптарын лазерлік жоспарлаушымен тегістеу және су үнемдеу технологияларын пайдалану шамамен 200 млн текше метр су үнемдеп, оны Солтүстік Аралға жіберуге мүмкіндік берді. 55 мың гектар күріш алқабы лазерлік жоспарлаушының көмегімен тегістелді, бұл орташа өнімділікті гектарынан 40-55 центнерден 70-80 центнерге дейін арттыруға септігін тигізді.
Су үнемдеу технологияларын енгізуді ынталандыру үшін шаруалардың инфрақұрылым жүргізу, су үнемдеу жүйелерін сатып алу және орнату шығындарын субсидиялау мөлшері 50%-дан 80%-ға дейін ұлғайтылды. Су үнемдеу жүйелерін пайдаланатын дихандар үшін су армалысуға субсидия мөлшері тарифке байланысты 85%-ға дейін ұлғайтылды.
Арал теңізі бассейніндегі аймақты оңалту мақсатында көгалдандыру жұмысы жалғасып жатыр. Бүгінде Үлкен Арал теңізінің тартылған аумағында 4,4 млн көшет отырғызылды.
2021-2024 жылдар аралығында 475 мың гектар жерге тұқым мен көшет отырғызылды. Биыл 428 мың гектарда көгалдандыру жұмыстарын жүргізу жоспарланған. Осының нәтижесінде 2025 жылдың соңына қарай Арал теңізі табанын көгалдандырудың жалпы көлемі 1,1 млн гектарға жетуі тиіс.
Айта кету керек, 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастапа Халықаралық Аралды құтқару қорына төрағалық ету кезегі Қазақстан Республикасына өтті. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2026 жылдың соңына дейін ХАҚҚ Президенті болып сайланды. Қазақстанның 2024-2026 жылдар аралығындағы төрағалығы кезеңінде ХАҚҚ Атқару комитетінің жұмыс жоспары бекітілді. Құжат 10 түрлі бағыт бойынша 40-қа жуық іс-шараны қамтиды.
Президенттің тапсырмаларын іске асыру 2000 мыңға жуық адамды жұмыспен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Солтүстік Арал теңізінің су көлемі мен ауданының ұлғаюы судың минералдануын азайтады, бұл оның биологиялық әралуандығын сақтауға көмектеседі және Қызылорда облысының балық шаруашылығының дамуытуға ықпал етеді.
Су үнемдеу технологияларын енгізу және су инфрақұрылымын дамыту Солтүстік Аралға қосымша су көлемін жіберуге мүмкіндік береді, сондай-ақ өңірдің ауыл шаруашылығын дамытуға көмектеседі.
Арал теңізінің тартылған аумағын көгалдандыру топырақ эрозиясының алдын алады және құмды, тұзды дауылдармен күресуге көмектеседі.Бұл аймақтың экологиялық жағдайын жақсартып, жергілікті тұрғындардың денсаулығын қорғайды.

Ақмола облысының цифрландыру және архивтер басқармасының басшысы Мағжан Қайратұлы 2024 жылы өңірдің цифрлық дамуының қорытындыларын шығарып, 2025 жылға арналған негізгі бағыттарды белгіледі.

2024 жылдың қорытындылары

Өткен жылы өңірдің цифрландыру деңгейі тұрақты өсім көрсетті. Жаңа технологияларды енгізу байланыс сапасын арттыруға, IT саласын дамытуға, бейнебақылау жүйелерін жаңғыртуға және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығындағы процестерді жетілдіруге ықпал етті.

Көкшетау қаласында 16 жаңа 5G базалық станциясы орнатылды, бұл жаңа буын желісін кеңейту бойынша ауқымды жобаның бір бөлігі болып табылады. Байланысты жаңғырту бағдарламасы аясында 2027 жылға дейін Ақкөл, Жақсы және Ерейментау аудандарында үш антенна-мачталық құрылымның салынуы жоспарланған, бұл интернетке қолжетімділікті жақсартуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, 264 Beeline базалық станциясы жаңғыртылып, Көкшетау әуежайына апаратын жол бойында 4G мобильді интернет қосылды. 2024 жылы өңірде 21 Kcell базалық станциясы жаңартылып, 4G мобильді интернет іске қосылды. 2025 жылы Астана – Көкшетау тас жолының бойында 13 базалық станцияны жаңғырту жоспарлануда. Өңірдегі барлық мектептер жоғары жылдамдықты интернетке қосылған, оның ішінде Starlink спутниктік жүйесі арқылы.

Щучинск-Бурабай курорттық аймағында цифрлық технологиялар белсенді түрде дамып келеді. 8 базалық станцияны орнату жоспарланған, барлық нысандарға дейінгі талшықты-оптикалық байланыс желілері аяқталды, сондай-ақ жоғары жылдамдықты интернет үшін GPON желілері салынды. Степногорск қаласының абоненттері оптикалық байланыс желісіне ауыстырылды.

Қауіпсіздік саласында да айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізілді. Білім беру мекемелерінде 1000 бейнебақылау камерасы жаңғыртылды. Көкшетау қаласының Полиция департаментінің Жедел басқару орталығына 105 мектеп қосылып, бақылау деңгейін арттырды. 2025 жылы өңірдің 118 мектебінде тағы 3000 камера орнату жоспарлануда.

«Таза Қазақстан» бағдарламасы аясында экологиялық мәселелерге қатысты 162 өтінімнің 147-сі өңделді. iKomek-109 жүйесінде 30 877 өтініш тіркеліп, олардың 94%-ы 11 секунд ішінде шешімін тапты.

Өңірдің IT саласы да қарқынды дамуда. «Tech Orda» бағдарламасы аясында 128 адам жетекші IT мектептерінде оқудан өтті. Aqmola Hub 100-ден астам іс-шара өткізіп, оған 3000-нан астам адам қатысты.

2025 жылға арналған жоспарлар

Әкімдіктің қаулысына сәйкес, 2025 жылдан бастап Ақмола облысының Цифрландыру және архивтер басқармасы өңірдің цифрландыру, цифрлық шешімдер және цифрлық трансформация бойынша бірыңғай операторы болып белгіленді.

Бұл шешім:

2025 жылдың негізгі міндеттерінің бірі – 2025-2030 жылдарға арналған Ақмола облысының цифрландыру стратегиясын әзірлеу. Бұл құжат цифрлық бастамаларды дамыту мен озық технологияларды енгізудің негізі болады.

Ерекше назар облыс әкімінің Ахуалдық орталығын іске қосуға аударылатын болады. Оның басты мақсаты – жасанды интеллектті пайдалану арқылы тәуекелдерді болжау және нақты уақыт режимінде тиімді шешімдер қабылдау.

Өңірді цифрлық трансформациялау бойынша жұмысжалғасуда. Озық технологияларды енгізу азаматтардыңөмір сүру сапасын жақсартуға, бизнесті қолдауға және инфрақұрылымды жаңғыртуға бағытталған негізгі басымдық болып қала береді.

«Біз цифрлық шешімдерді белсенді түрде енгізуді, автоматтандыру деңгейін арттыруды және мемлекеттік процестерді оңтайландыруды жалғастырамыз. Цифрландыру – өңірді басқарудың тиімділігі мен ашықтығын арттыратын құрал», – деп атап өтті Мағжан Қайратұлы.

"Цифрлық технологиялар арқылы біз азаматтардың күнделікті өмірін барынша жеңілдетуге және барлығына тең мүмкіндіктерге қол жеткізуге ниеттіміз. Ол үшін мемлекеттік басқаруды цифрландырудың сапалы жаңа форматына көшу керек. Оның мәні мемлекеттік саясаттың басты бағыты адамға, оның қажеттіліктері мен мүдделеріне бағытталғандығында", – 

ҚР Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.

2024 жылы Қазақстан Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыруда айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізді. Цифрлық трансформацияның нормативтік және әдіснамалық негіздері әзірленді, сараптамалық база қалыптастырылды және түрлі салаларда ауқымды реформалар іске қосылды.

Цифрлық трансформацияның негізгі құралдарының бірі бизнес-процестерді қайта құру болды. 1200-ден астам мемлекеттік үдерістерді қайта қарау нәтижесінде 23 мемлекеттік органда 468 бизнес-үдеріс оңтайландырылды, бұл олардың орындалу мерзімін орта есеппен 45%-ке қысқартуға мүмкіндік берді.

Атап айтқанда, Ауыл шаруашылығы министрлігінде 98 процестің реинжинирингі қызмет көрсету мерзімінің 55%-ке қысқаруына әкелді. Ішкі істер министрлігі мен Ұлттық экономика министрлігінде бұл көрсеткіш сәйкесінше 55% және 85%-ды құрады.

Жылдың басты жетістігі мемлекеттік қызметтерді цифрландыру деңгейін арттыру болды. БҰҰ деректеріне сәйкес, Қазақстан онлайн-қызметтер индексі бойынша топ-10 елдің қатарына кіріп, цифрландыру деңгейі бойынша 193 мемлекеттің ішінде 24-ші орынды иеленді.

Бүгінгі таңда халықтың 93%-тен астамы eGov порталы арқылы электрондық қызметтерге қол жеткізе алады. Мемлекеттік қызметтердің 90,8%-і смартфондар арқылы қолжетімді. Биометриялық сәйкестендіру мен QR-қолтаңбаларды енгізу электрондық қызметтерді алу процесін жеңілдетті — бір жыл ішінде қазақстандықтар QR-кодтар арқылы 23 миллионнан астам құжатқа қол қойды. 

Қазақстандағы цифрлық трансформация мемлекеттік қызметтерді неғұрлым қолайлы, қолжетімді және тиімді етуге бағытталған.

Қазақстандықтар үшін нақты пайдасын көрсеткен бірнеше цифрлық шешімдерге тоқталғымыз келеді.

Азаматтардың өмірін жақсартқан цифрлық шешімдердің мысалдары:

• Сандық әскери билет қағаз құжаттарын толығымен ауыстырды.

• Балабақшаларға онлайн тіркелу ваучерлік қаржыландыру жүйесінің арқасында процесті ашық етті.

• "Еуропалық хаттаманы" енгізу сақтандыру төлемдерін алу мерзімін 40 күннен 5 күнге дейін қысқартып, полицияның қатысуынсыз ЖКА ресімдеуге мүмкіндік берді.

• Атқарушылық іс жүргізуді автоматтандыру азаматтарға қаржылық жүктемені азайта отырып, жеке сот орындаушыларының қатысуын болдырмады.

• Цифрландыру балабақшаларға, мектептерге, жоғары оқу орындары мен жатақханаларға түсуді жеңілдетті, сондай-ақ денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау және тіркеу қызметтеріндегі процестерді оңтайландырды.

2025 жылы 44 мемлекеттік қызметтің мерзімін қысқарту, 20 мемлекеттік қызметті проактивті форматқа ауыстыру, сондай-ақ 35 мемлекеттік қызметті трансформациялау жоспарланған.

Цифрлық трансформацияның нәтижелері бүгінде миллиондаған қазақстандықтар үшін айқын. Әрбір жоба мемлекеттік қызметтердің ыңғайлылығын, ашықтығын және қолжетімділігін арттыруға бағытталған. Цифрландыру деңгейін арттыру білім беруге, денсаулық сақтауға және әлеуметтік қызметтерге қолжетімділікті жақсартады, оларды ыңғайлы және әділ етеді. Қазір көптеген мемлекеттік қызмет онлайн-форматта, кезексіз және қосымша бюрократиялық рәсімдерсіз қолжетімді.

Железнодорожная сеть Акмолинской области — это один из ключевых транспортных узлов Казахстана. Она обеспечивает связь столицы с крупнейшими регионами страны, играет важную роль в международных грузоперевозках и является основой экономического развития. В 2024 году региональная железнодорожная система показала рост перевозок, провела масштабную модернизацию инфраструктуры и внедрила новые технологии.

За год железная дорога перевезла 30,9 млн тонн грузов, что способствовало социально-экономическому развитию региона. А пассажиропоток способствовал развитию туристического потенциала: 1,1 млн человек выбрали поезда, что на 5,3% больше, чем в 2023-м. И неудивительно - в регионе 55 станций, 10 крупных вокзалов и более 500 подъездных путей, обслуживающих промышленные предприятия и сельхозпроизводителей.

Железнодорожные вокзалы давно требуют обновления, и этот процесс уже начался. Совместно с Министерством транспорта прорабатывается капитальный ремонт девяти вокзалов, среди которых Кокшетау, Щучинск, Атбасар, Макинск и другие. Ведется разработка проектно-сметной документации для вокзалов Кокшетау и Вишневка. Модернизация вокзального комплекса областного центра повысит архитектурную привлекательность города и способствует увеличению пассажиропотока.

Акмолинская область по праву гордится своими земляками, которые десятилетиями трудятся на железной дороге. Здесь работают не просто отдельные специалисты, но и целые семьи, передавая опыт и профессию из поколения в поколение. Среди них – семьи Сулейменовых иНуртазиных из Кокшетау, Жанбербаевых из Аккольского района, Сарсембаевых из Есильского района, Сатликовых из Шортандинского района, Аркеновых из Астраханского района и многие другие.

Первый заместитель акима

Акмолинской области

Ельдос Рамазанов

Темір жол машиналарын жасау саласында алдағы екі жылда 3 мыңнан астам жұмыс орны ашылады

«Болашақта Қазақстан Еуразия континентінің маңызды көлік торабы болуы керек. Бұған қол жеткізу үшін теміржол инфрақұрылымын дамытуды және отандық машина жасау салаларын жаңғыртуды жалғастыру қажет»

Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті

2024 жыл темір жол машина жасау саласындағы қазақстандық зауыттар үшін өндіріс көлемі бойынша рекордтық жыл болды: 124 локомотив, 2 565 жүк және 122 жолаушы вагоны. Өндіріс көлемінің артуы жылжымалы құрамды жаңартуға және импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді.

Жыл сайын миллиондаған жолаушылар еліміздің түкпір-түкпіріне саяхат жасап, темір жол машина жасау кәсіпорындары жұмыс орындарын ашып, өңірлерді дамытып, Қазақстанның экономикалық әлеуетін арттыруда.

Еліміздегі темір жолдардың ұзындығы 21 мың шақырымды құрайды, 2024 жылы сол жолдармен 21 миллионға жуық жолаушы мен 430 миллион тоннадан астам жүк тасымалданған.

Соңғы 10 жылда Қазақстанда 600-ге жуық вагон жаңартылды. 2024 жылы 143 жаңа вагон, соның ішінде елімізде шығарылған вагондар пайдалануға берілді, бұл «Қызылорда-Семей», «Астана-Көкшетау», «Павлодар-Алматы», «Павлодар-Туркестан», «Жезқазған-Алматы», «Актөбе-Атырау» және «Маңғыстау-Атырау» бағыттарында тасымалдау сапасын арттыруға мүмкіндік берді.

2025 жылы тағы 226 вагон беріледі деп күтілуде, бұл парктың тозу көрсеткішін 44-тен 38%-ға дейін төмендетіп, жолаушыларға қолайлы жағдай туғызады.

Жаңа вагондар заманауи климаттық бақылау жүйелерімен, жақсартылған дыбыс оқшаулауымен және ыңғайлы ұйықтайтын орындарымен жабдықталған. Бұл ел бойынша саяхаттау ыңғайлы болып, қызмет көрсету деңгейінің жақсарғанының дәлелі.

Темір жол машина жасау көлік инфрақұрылымының дамуына ғана емес, сонымен қатар жұмыс орындарын құру арқылы жұмыссыздықты азайтуға да әсер етеді. Саладағы 60 отандық кәсіпорында 8 мыңға жуық адам жұмыс істейді. 2024 жылы Астана, Қостанай және Екібастұз қалаларында 215 адамды жұмыспен қамтамасыз ететін жаңа өндіріс орындары ашылды.

Алдағы екі жылда Қазақстанда 3000 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік беретін 12 инвестициялық жоба жүзеге асырылады. Саладағы жұмысшылардың орташа жалақысы қазірдің өзінде 440 мың теңгені құрап, мамандарға сұраныс артып келеді. Салада шамамен 3500 жаңа кадрлар қажеттілігі бар, оларды даярлау 39 жоғары оқу орны мен 39 колледжде жүргізілуде.

2024 жылы темір жол машина жасау саласына 23,2 млрд теңге инвестиция салынды. Жылжымалы құрамды өндіру көлемі 5 есе өсті. Бұл жаңа зауыттарды іске қосып, импортқа тәуелділікті азайтуға мүмкіндік берді.

2025 жылы Атырау облысында жүк вагондарын өндіру басталады. Зауыттың жобалық қуаттылығы жылына 6000 бірлік құрайды. Мұнда 20 миллиард теңге инвестиция тартылып, 180 жұмыс орны ашылады.

Биыл Жамбыл облысында локомотивтеріне сервистік қызмет көрсететін зауыт іске қосылады, жобалық қуаты – жылына 50 бірлік.

Солтүстік Қазақстан облысында платформалық вагондар мен жолаушылар вагондарын шығару, сондай-ақ тез бұзылатын жүктерді тасымалдауға арналған термос вагондарын шығарудың екінші кезеңі басталады.

Сондай-ақ биылғы жылы Қарағанды облысында дөңгелек жұптары мен Атырауда локомотивтердің тіреу бөренелерінің өндірісі басталады.

Ал 2028 жылға қарай Қазақстанда жаңа буындағы жүк электровоздары пайда болады, оларды өндіру 40%-ға арзанырақ және қолданыстағы үлгілерге қарағанда 20%-ға тиімдірек болады.

Көлік министрлігінің мәліметінше, 2024 жылы 1 400 шақырым теміржол жөнделеді. Қазіргі уақытта 1 100 шақырым жаңа жолдар салынуда, оның ішінде «Достық-Мойынтыда», бұл учаскенің өткізу қабілетін 5 есеге арттырып, халықаралық транзитті жақсартады. Алматы айналмалы темір жолы өңірдің теміржол желісіне түсетін жүктемені азайтады, ал «Дарбаза-Мақтаарал» оңтүстік өңірлерде жаңа көлік байланыстарын жасайды.

Сонымен қатар, «Қызылжар» мен «Мойынты» стансалары арасында теміржол құрылысын салу жоспарлануда, бұл халықтың ұтқырлығын арттырып, көлік логистикасын жеңілдетеді.

Бүгінгі таңда Қазақстанның теміржол машина жасау саласында өндірісті оқшаулау 70%-ға жетеді, бұл сыртқы жеткізілімдерге тәуелділікті төмендетеді. Жаңа кәсіпорындардың ашылуы ел ішінде вагондарды, локомотивтер мен бөлшектерді көбірек өндіруге мүмкіндік беріп, теміржол көлігін сенімді әрі қолжетімді етеді.

Қанат Шарлапаев, ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрі:

«Қазақстанның теміржол саласы рекордтар жаңартып келеді. Өткен жылдың соңындағы 124 локомотив, 2 565 жүк вагоны және 122 жолаушылар вагоны – бұл жай ғана сандар емес, ол экономикалық өсу, жаңа жұмыс орындары мен Қазақстандағы қуатты өндірісіміздің, соның ішінде тәуелсіздігіміздің тірегі. Бүгінде біз вагондар мен локомотивтердің рекордтық санын шығарып қана қоймай, отандық өнеркәсіптің болашағын құрудамыз».

Бұл шаралардың барлығы қазақстандықтардың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған: жаңа вагондар азаматтарымызды тасымалдауды ыңғайлы етіп, жаңа зауыттар өңір тұрғындарын жұмыспен қамтамасыз етіп, ал инфрақұрылымды жаңғырту саяхат пен бизнес үшін көбірек мүмкіндіктер ашады.

Білім – ұлт болашағының негізі. Әрбір балаға сапалы білім алу үшін қолайлы жағдай жасау – маңызды міндеттердің бірі. Осы мақсатта  білім беру саласын жетілдіру бағытында ауқымды жұмыстар жүргізілуде.

2023 жылы Ақмола облысында үш ауысымды оқыту мәселесі жаңа мектептердің пайдалануға берілуінің арқасында сәтті шешілді. Аршалы ауданының Жібек Жолы ауылында 300 орындық мектеп, ал, Қосшы қаласында 1200 орындық заманауи оқу орны ашылды. Бұл оқушылар мен мұғалімдер үшін жағдайды айтарлықтай жақсартты.

Жаңа білім беру мекемелерін салумен қатар, қолданыстағы мектептерге күрделі жөндеу жүргізу үшін жыл сайын қаражат бөлінеді. 2025 жылы 32 білім беру нысандарына жөндеу жұмыстарын жүргізу мақсаттарына 7,1 миллиард теңге қарастырылған. Оның ішінде «Ауыл – ел бесігі» арнайы жобасы аясында 17 білім беру нысанын жаңарту үшін 4 миллиард теңге бөлінді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан: заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес облыста мектептерді жаңғыртудың үш жылдық жоспары бекітілді, оған күрделі жөндеу мен білім беру мекемелерін жаңарту кіреді. 2027 жылға дейін кешенді жөндеуді қажет ететін 90 мектеп жаңғыртылады. Жұмыс кестесі әр жылға бөлінгенде 2025 жылы – 20 мектеп, 2026 жылы – 29 мектеп, 2027 жылы – 41 мектеп болып келеді.

 Ағымдағы жылы облыстық бюджеттен 20 мектепті жаңғыртуға 9 миллиард теңгеден астам қаражат қарастырылған. Сонымен қатар, «Amanat» партиясының сайлауалды бағдарламасы аясында жаңа үлгідегі 50 кабинет сатып алу жоспарланып, оған 300 миллион теңге бөлінген. Оқу сыныптарын заманауи жабдықтау жұмыстары инновациялық оқыту әдістерін енгізуге және білім сапасын арттыруға мүмкіндік береді.

Қабылданып жатқан осы шаралардың барлығы өскелең ұрпақ үшін жайлы және қауіпсіз оқу жағдайларын жасауға бағытталған. Мектептерді жаңғырту жобаларын жүзеге асыру өңірдегі білім беру саласының дамуына игі ықпал етіп, балаларға заманауи білім беру стандарттарына қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Досұлан АЙТБАЕВ,
Ақмола облысы әкімінің орынбасары

Әрбір оқушының білім алып, жан-жақты дамуы үшін қолайлы жағдай жасалуға тиіс. Сол үшін «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы қолға алынды», - Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті.

2022 жылы Мемлекет басшысы Қазақстан халқына Жолдауында «Жайлы мектеп» ұлттық жобасын жүзеге асыруды тапсырды. Жоба аясында 2025 жылдың соңына дейін 460 мың орындық 217 заманауи мектептің құрылысы жоспарланған, оның ішінде 105 мектеп 2024 жылы салынды.

«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы балалардың тұрғылықты жеріне қарамастан, заманауи талаптарға сай келетін тегін білім алу мүмкіндігін қамтамасыз етуге бағытталған.

Бастама жайлы мектептердің материалдық-техникалық базасын жақсартып қана қоймай, балалардың шығармашылық және интеллектуалды қабілеттерін дамытуға ықпал ететін орта қалыптастырады.

Жайлы мектептердің көлемі типтік мектептерге қарағанда, 15-20%-ға кең, сондай-ақ техникалық жарақтануы да 4 есе артық. Мектептерде робототехника кабинеттері, STEM-зертханалар, хореография залдары, коворкинг аймақтары, 4 спорт залы қарастырылған, сондай-ақ алғашқы әскери дайындық үшін арнайы ашық алаңдар жабдықталады. Бастауыш және жоғары сынып оқушылары бөлек блоктарда білім алады. Жайлы мектептердегі ең басты жайлылық -  эргономикалық кеңістіктің құрылуы.

Жайлы мектептерде инклюзиялық білім беруге ерекше көңіл бөлінуде. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар үшін жеке санитарлық бөлмелерімен кең кабинеттер қарастырылған. Сонымен қатар мектептерде жеделсаты, пандустар, арнайы белгілер, психолог, логопед және дефектолог кабинеттері бар.

Жайлы мектептің ерекшелігі сонда, әр блокта оқушылар мен педагогтер үшін демалыс аймақтарын көруге болады. Мұнда жұмсақ жиһаздар, кітаптар, музыкалық аспаптармен үстел ойындары қойылған.  

Мектептер сонымен қатар заманауи бейнебақылау және мектепке кіріп-шыққандарды қадағалау жүйелерімен қамтамасыз етіледі.

Жобаның негізгі міндеттерінің бірі - оқу процесінде жаңа технологиялар мен әдістемелерді меңгерген білікті педагогикалық кадрлармен қамтамасыз ету.

Бұдан бөлек, елімізде 510 мың оқушы орнына  арналған 422 мектеп салынып, рекордтық көрсеткішке қол жеткізілді.  Бұл 32 апатты және 71 үшауысымды мектеп мәселесін шешіп, ел аумағындағы 200 мектепте оқушы орны тапшылығын жоюға мүмкіндік берді.

Білім беру инфрақұрылымын қолдау қорының желісі бойынша 100 мыңға жуық оқушы орнына арналған 89 мектептің құрылысы қаржыландырылды.

2024 жылы 80 мыңнан астам педагог біліктілікті арттырудың тегін курстарынан өтті.

Оқушы орындарының тапшылығы, үшауысымды оқыту және апаттық мектептер мәселесін шешу, сондай-ақ қалалар мен ауылдар арасындағы білім беру инфрақұрылымы сапасының айырмашылығын азайту мақсатында елімізде мектеп құрылысын жүргізу және реновациялау бойынша бастамалар қарқынды іске асырылуда.

2025 жылы 28 білім беру ұйымдарының құрылысы жалғасуда, ол қосымша 25 мың оқушы орнын құруға мүмкіндік береді.

300 мың орындық 200-ге жуық мектептің құрылысы жүзеге асырылады.

«Ауыл мектептерін зияткерлік, сондай-ақ қоғамдық орталық ретінде дамыту маңызды. «Мектебі бар ауылда тіршілік бар» деп бекер айтылмаған», -  Қасым-Жомарт Тоқаев, ҚР Президенті.

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша жыл сайын аудандық және ауылдық 1000 мектеп жаңғыртылуда.

Бүгінгі таңда орта білім беру ұйымдарының 67%-ын (5236 мектеп) аудандық және ауылдық мектептер құрайды, оның ішінде 4 мың мектеп жаңғыртылды.

Таяудағы үш жыл ішінде еліміздің барлық өңірінде 1231 мектепті реновациялау жоспарлануда, оның ішінде 820 мектеп ауылдық жерлерде орналасқан. Реновация мектептердің материалдық-техникалық базасын жақсартуға, инновациялық білім беру технологияларын енгізуге және педагогтердің біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді.

Бұл шаралар халықтың туған жерінен табан аударып, қалаға жаппай көшу мәселесін де шешеді.

Еліміздің барлық өңірінде жаңа білім беру нысандарын салу арқылы қосымша жұмыс орындары құрылуда, бұл әлеуметтік, экономикалық жағдайды жақсартуға және жалпы құрылыс саласын дамытуға ықпал етеді. 2024 жылдан бастап жаңа салынған мектептерде 5000-ға жуық педагог жұмыспен қамтылды.

Ұлттық жобаның тағы бір маңызды бағыттарының бірі - қазақстандық тауарлар мен қызметтерді өндірушілерді қолдау болып табылады.