ҚАЗАҚСТАН ҚАЗЫНАШЫЛЫҒЫНА - 30 ЖЫЛ
Қазынашылық тарихы мемлекеттің қалыптасуымен тығыз байланысты. Республикада жүзеге асырылып жатқан экономикалық өзгерістердің одан әрі барысы нарықтық қатынастарды дамытуға және терең экономикалық дағдарысты еңсеруге, сондай-ақ тәуелсіз бюджет жүйесін қалыптастыруға байланысты күрделі міндеттерді шешуді талап етті.
Президенттің 1994 жылғы 27 қаңтардағы Жарлығымен Қаржы министрлігі жанынан бюджеттік ұйымдардың шоттары бойынша банк операцияларын жүргізуді алдын ала, ағымдағы және дәйекті бақылау функцияларын қабылдай отырып, бюджеттің кассалық атқарылуын жүзеге асыруға арналған бюджеттік жүйенің буыны ретінде Қазынашылықтың Бас басқармасы құрылды. Аударым операцияларын орталықтандырылған жүзеге асыру және олардың күнделікті есебін жүргізу үшін Бірыңғай қазынашылық шот ашылды. Өтпелі кезеңге 1995 жылы Бюджеттік банк құрылды, 1998 жылдың қаңтарында ол бюджеттің кассалық атқарылу функцияларын аумақтық қазынашылық органдарына бере отырып таратылды.
Қазақстанда бюджеттік реформаларды жүргізу Қолданыстағы қазынашылық жүйесін жаңғырту қажеттілігін туғызды. Ал 1999 жылы Қазынашылық комитеті бұл жобаны жүзеге асыруға кірісті. Жаңа қазынашылық жүйесі ORACLE бағдарламалық жасақтамасының негізінде әзірленді. Қазынашылықтың интеграцияланған ақпараттық жүйесін (ИАЖ) енгізу 2001 жылы басталды. ИАЖ-нің 2004 жылдан бастап бүкіл ел бойынша табысты жұмыс істеуі бюджетті атқарудың қолданыстағы тетігінің кемшіліктерін, бюджет қаражатымен операцияларды алдын ала бақылаудың жоқтығын жойды, елдегі ақша ағындарын реттеу үшін мемлекеттік қаржыны дәл есепке алуды қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.
Қазынашылық жүйені жетілдіру шеңберінде 2008 жылы "Қазынашылық-клиент" электрондық құжат айналымын құру жөніндегі бағдарламалық өнім әзірленіп, енгізілді, бұл қызмет көрсету жылдамдығын арттыруға, мемлекеттік мекемелердің қағаз, уақыт, көлік шығындарын қысқартуға, әкімшілік кедергілерді азайтуға, "адам факторының" қателіктері есебінен қайтару санын азайтуға мүмкіндік берді ("Қазынашылық-клиент" электрондық құжат айналымын құру кезінде форматтық-логикалық бақылау құжаттарды енгізу, қазынашылық жүйенің анықтамалықтарына тікелей жүгіну).
Бюджет қаражатын неғұрлым тиімді жоспарлау және пайдалану үшін ауылдық округтердегі халықтың қажеттіліктерін ескере отырып, 2013 жылғы шілдеден бастап қазынашылық органдарында жергілікті өзін-өзі басқару шоттарын кезең-кезеңімен ашу және оларға қызмет көрсету басталды. Ал 2018 жылдан бастап ауылдар мен ауылдық округтердің өзіндік бюджеттері бар.
2014 жылы Қазынашылық ұлттық оператор болып табылатын Қазақстан аумағында электрондық шот-фактуралар жүйесін табысты енгізу жүргізілді.
2016 жылы "Қазынашылық-клиент" АЖ "электрондық мемлекеттік сатып алу" автоматтандырылған интеграцияланған ақпараттық жүйесімен тәжірибелік пайдалануға енгізілді, бұл мемлекеттік сатып алу процесінің жоспарлаудан бастап Шартты тіркеуге дейінгі ашықтығын қамтамасыз етеді.
Құрылысқа байланысты Бюджеттік инвестициялық жобаларды іске асыруға бөлінген бюджет қаражатының дұрыс пайдаланылуын бақылау үшін 2017 жылы "мемлекеттік сатып алуды қазынашылық сүйемелдеу" жобасы енгізілді.
Бюджетті атқару рәсімдерінің маңыздылығын ескере отырып, Қазынашылықтың тікелей міндеті әрбір қаржылық операцияның уақтылы жүргізілуін қамтамасыз ету, бюджет қаражатының тиімді пайдаланылуына қатаң бақылау жасау болып табылады. Қазынашылық органы - мемлекеттік органдардың ішіндегі ең тұрақтыларының бірі, үнемі дамып отырады, жаңа ақпараттық технологиялар енгізілуде. Қазынашылық органдарының 30 жыл бойы жұмыс істеуі олардың қызметінің тиімділігі мен жоғары сұранысқа ие екендігін айғақтайды.
Г. ЖАНТЛЕЕВА, Жарқайың аудандық қазынашылық басқармасының басшысы.
