Қобызды ту еткен Аяулым

Бір кезеңдерде халықтың жадынан жоғалып кеткен жәдігер қобыз тәуелсіздікпен бірге қазақ өнеріне қайта оралды. Төл шығармалары сақталмағандықтан шанақты аспаптың репертуары бай емес. Қобыз-өте сазды, өте мұңды аспап. Қобыздың пайда болуын, тарихын Қорқытпен байланыстырамыз, "күй атасы Қорқыт" деп атайтынымыз да сондықтан. 

Қыл қобыздың үні дала даусындай. Қуыс шанақ қара жердей күңіреніп, қара желдей ысқырады. Боз үнген боп боздап, боз даладай құлпырады. Барлық ыспалы аспаптардың атасы болып саналатын қобызды ежелгі түркі-монғол  ұлыстары "хор, хуур" деп те атаған. Осыған қарап ғалымдар арасында "хор құт", яғни, арғы мәні "қобыз құт" деген біріккен сөзден шыққан да шығар деген ой бар. Ежелден қобыз аспабын кие дарыған адамдар ғана ойнай алған. Екінің бірі ойнап кете алмайтын сыр мен қыры мол аспапты жыраулар мен абыздар, ұзандар мен бақсылар ғана қолданған. Халқымызда қобыз аспабын музыкалық инструмент  емес, көбінесе бақсы-шамандардың құралы деген пікір қалыптасқан. Алайда, бүгінгі күні бұл киелі аспап елміздегі эстрадалық сахыналарда көрініп жүр. Тіпті, ауданымызда да Қобызды меңгеріп, жасұрпаққа насихаттап жүрген ару тұрады. Ол, Сейдеғалымова Аяулым Кенжебекқызы. Біз Аяулым Кенжебекқызынан сұхбат алуды жөн көрдік

- Сәлеметсіз бе! Өзіңіз жайлы айта кетсеңіз  қай жақтың  тумасысыз? Қайда білім алдыңыз?

- Қайырлы күн! Мен, Қостанай облысы Арқалық қаласының тумасымын. 2019 жылы Торғай Гуманитарлық колледжіне аспапта орындау және өнер эстрадасы мамандығына оқуға түстім. Содан бітіріп, бүгінде  Костычево ауылында Мәдениет үйінде балаларға сабақ беремін.

- Өнерге деген талпыныс, сүйіспеншілік қай уақыттан басталды?

- Мен өнер мектебінде 8 жасымнан бастап оқыдым. Қазір  бұл салада жүргеніме 12 жыл болды. Алғаш рет үйде бәріміз теледидар қарап отырғанбы. Сол сәтте анашым домбырада ойнай алатын. Арқалық хабары арнасында "өнер мектебіне балаларды қабылдаймыз" - деген хабарландыру шықты. Содан анам келесі күні сол өнер мектебіне мені жетектеп апарып, аспата ойнауға жіберді. Сол уақыттан бері анамның қалауымен Арқалық қаласындағы Б.Байқадамов атындағы өнер мектебінде оқып шықтым.

- Қобыз аспабынан қандай сезім аласыз? Осы аспабты таңдауға не себеп болды? Кімдерді үлгі тұтасыз?

- Қобыз аспабы ерекше ғой. Ешкім оны ойнай бермейді деп қызығушлық танытып ойнап кеттім. Басында әрине қиын болды. Содан соң әртүрлі шет елден эстрада музыкаларың слухқа салып, кавер түсіріп, одан әрімен қобызға деген махаббатым оянып кетті. Қобыз аспабында- "Асыл" тобын үлгі тұтамын.

- Сізге күйшілердің ішінде кімнің шығармасы ұнайды?

- Көбіне Абай атамыздың шығармаларын ойнаған ұнайды.

- Еңбек жолыңыз қалай, қашан, қайда басталды? Костычево ауылына барудағы себеп неде, ауылдың артықшылығы қандай?

- Костычево ауылына бару себебім: жалпы менің ойымша адам еңбек жолын шағын жерден бастаса өмірде өз орнын табады деп ойлаймын және ауыл шәкірттерінеде өнерге деген қызығушылықтарын көрсеткім келді.

- Баулып жүрген шәкірттеріңіз  барма?

- Иә, қазір шәкірттерім бар. Аллаға шүкір, ауылдағы балалардың қызығушылықтары өте жоғары. Мен қобыз және фортепиано аспаптарынан сабақ беремін.

- Өнер жолын таңдау үшін адамда қандай қабілет болғаны дұрыс және қыз баласына бұл жол қиын емес пе?

- Өнер жолына керісінше қыз балалардың барғаны дұрыс деп ойлаймын. Ал, өнер бірден пайда болмайды. Ол үшін көп жұмыс жасау керек (мысалы музыкада слух деген бар, сол слухпен жұмыс жасаған дұрыс).

- Болашақтағы арманыңыз не?

- Арманым өте көп. Қазіргі таңдағы арманымның бірі ол, балалардың қазақ аспаптарына деген қызығушылықтары артса ғой деген ой. Сол үшінде тыңбай жұмыс жасап жатырмыз. Нәтиже де бар.

- Халыққа айтар лебізіңіз!

- Халыққа тек жақсылық тілеймін және жастарға айтарым өз еңбек жолдарынызды ауылдан бастаңыздар, ауыл балаларыда жақсы білім алғаны дұрыс!

- Сұхбатыңызға рахмет! Армандарыңыз орындалып, мақсатыңызға жетіңіз!

- Сіздерге де көп рахмет айтамын.

Сұхбаттасқан "Жарқайың тынысы" газетінің редакторы О.Зейнолла.